بیتکۆین چییە؟

بیتکۆین (BTC) دراوێکی دیجیتاڵییە (دراوی مەجازی) کە وەک پارە و جۆرێک لە پارەدان لە دەرەوەی کۆنترۆڵی هەر کەسێک، گروپ، یان دامەزراوەیەک دیزاین کراوە. ئەمەش پێویستی بە لایەنی سێیەمی متمانەپێکراو (بۆ نموونە، بانک) بۆ دەستوەردان لە مامەڵە داراییەکان نامێنێت. بیتکۆین لە ساڵی 2008 لەلایەن گەشەپێدەرێکی بێناو یان کۆمەڵێک گەشەپێدەرەوە بە ناوی ساتۆشی ناکامۆتۆ بە خەڵک ناسێندرا. لەو کاتەوە بیتکۆین بووە ناسراوترین و گەورەترین دراوی کریپتۆ لە جیهاندا. بەناوبانگبوونی ئیلهامبەخش بووە بۆ پەرەپێدانی زۆرێک لە دراوی دیجیتاڵی دیکە. بەردەوام بە لە خوێندنەوە بۆ ئەوەی زیاتر بزانیت دەربارەی ئەو دراوە دیجیتاڵییەی کە هەموو شتێکی دەستپێکردووە – مێژووی پشتی، چۆنیەتی کڕینی، کانگاکردنی و بەکارهێنانەکانی.

خاڵە سەرەکییەکان سەبارەت بە بیتکۆین:

• بیتکۆین بەرهەمی کۆتایی کاری زۆر کەسە، بەڵام بەگشتی قبوڵکراوە کە ساتۆشی ناکامۆتۆ دروستی کردووە و لە ساڵی 2008 دا ناساندووە.
• بیتکۆین بلۆکچەینێکی گشتییە کە بەکاردێت بۆ دروستکردن و بەڕێوەبردنی دراوی دیجیتاڵی بە هەمان ناو.
• دەرهێنان یان کانگاکردنی بیتکۆین پێشبڕکێیەکە لە نێوان کانگەرەکاندا بۆ هاشکردنی زانیارییەکانی بلۆک و دۆزینەوەی چارەسەرێک بۆ کێشەی هاش و زیادکردنی بلۆکێک بۆ بلۆکچەین. ئەو کانگەرەی کە سەردەکەوێت بە بیتکۆین پاداشتی دەدرێتەوە.
• بیتکۆین دەتوانرێت لەلایەن دەڵاڵەکان و وەبەرهێنەران بۆ مەبەستی وەبەرهێنان و بەکارهێنەران بۆ کڕین یان ئاڵوگۆڕی بەها بەکاربهێنرێت.
• وەبەرهێنان و بەکارهێنانی بیتکۆین چەندین مەترسی هەیە، لەوانە ناجێگیری و ساختەکاری و دزی.

تێگەیشتن لە بیتکۆین؟

لە مانگی ئابی 2008 ناوی دۆمەین Bitcoin.org تۆمارکرا. دۆمەینەکە لەلایەن ساتۆشی ناکامۆتۆ و مارتی مالمی دروستکراوە، کە هاوکاریان لەگەڵ ناکامۆتۆی بێناودا کردووە بۆ پەرەپێدانی بیتکۆین.

بیتکۆین چۆن دەستی پێکرد؟

لە ئۆکتۆبەری 2008، ناکامۆتۆ لە لیستی پۆستەکانی کریپتۆگرافی لە metzdowd.com ڕایگەیاند: “من کارم لەسەر سیستەمێکی نوێی پارەی ئەلیکترۆنی کردووە کە بە تەواوی هاوتا بۆ هاوتا بێت و هیچ لایەنێکی سێیەمی متمانەپێکراوی نییە.” ئەم ڕاپۆرتە کە ئێستا لە ماڵپەڕی Bitcoin.org بە ناوی “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” بڵاوکراوەتەوە، بووە ماگنا کارتا (Magna Carta) بۆ چۆنیەتی کارکردنی بیتکۆین لەمڕۆدا.

بلۆکی یەکەم:

لە 3ی ژانویەی 2009 یەکەم بلۆکی بیتکۆین کانگاکرا. ئەم بلۆکە کە پێی دەوترێت بلۆکی 0، بە بلۆکی جینێسیس ناسراوە و ئەم دەقەیەی خوارەوەی تێدایە: “تایمز، 3ی ژانویەی 2009، “سەرۆک وەزیران لە سەروبەندی دووەم هاوکاری دارایی بۆ بانکەکان.”، ڕەنگە بەڵگەیەک بێت کە بلۆکەکە لەو بەروارەدا یان دوای ئەو بەروارە کانگاکراوە.

پاداشتەکان:

پاداشتی بیتکۆین هەر 210 هەزار بلۆکێک بۆ نیوە کەم دەکرێتەوە. بۆ نموونە پاداشتی بلۆک لە ساڵی 2009، 50 بیتکۆینی نوێ بوو. لە 11ی ئایاری 2020، نیوەی سێیەم ڕوویدا، پاداشتی بلۆک بۆ 6.25 کەمکردەوە. نیوەی چوارەم لە مانگی نیسانی 2024 ڕوویدا و پاداشتەکە بۆ 3.125 بیتکۆین کەمکردەوە. نیوەکردنی داهاتوو دەبێت لە ناوەڕاستی ساڵی 2028دا ڕووبدات و پاداشتەکە بۆ 1.5625 کەم بکاتەوە.

ئایینەکان:

بیتکۆین تا هەشت شوێنی دەهەمی (100 ملیۆن لەسەر بیتکۆین) دابەش دەکرێت و ئەم بچووکترین یەکەیە پێی دەوترێت ساتۆشی.

تەکنەلۆژیای بلۆکچەین بیتکۆین:

تێگەیشتن لە بیتکۆین وەک جۆرێک لە دراوی دیجیتاڵی زەحمەت نییە. بۆ نموونە ئەگەر بیتکۆینت هەبێت، دەتوانیت جزدانی دراوی کریپتۆکەت بەکاربهێنیت بۆ ناردنی بەشە بچووکەکانی ئەو دراوە دیجیتاڵییە وەک پارەدان بۆ کاڵا یان خزمەتگوزاری. لە بەرامبەردا شێوازی کارکردنی بیتکۆین زۆر ئاڵۆزە.

بلۆکچەین:

بلۆکچەین کتێبێکی سەرەکی دابەشکراوە، بنکەیەکی زانیاری هاوبەشە کە لە ڕێگەی تەکنیکەکانی کریپتۆگرافییەوە بە زنجیر بەستراوەتەوە. “دابەشکراو” بەو مانایەیە کە زانیارییەکان لە زۆرێک لە کۆمپیوتەرەکاندا هەڵدەگیرێن، نەک لە یەک شوێنی سێرڤەری ناوەندیدا، وەک ئەوەی لە زۆربەی هەڵگرتنی زانیارییەکاندا باو بووە.

تۆڕێک لە بەرنامە ئۆتۆماتیکیەکان کە لەسەر ئەم کۆمپیوتەرانە دامەزراون پارێزگاری لە بلۆکچەین دەکەن و ئەو ئەرکانە ئەنجام دەدەن کە پێویستن بۆ ئەوەی کاربکات. بلۆک لە بلۆکچەین بریتیە لە فایلێک کە سەردێڕی بلۆک و ژمێرەری مامەڵە و ئەو مامەڵانەی لە بلۆکەکەدا تۆمارکراون لەخۆدەگرێت. ژمێرەری مامەڵە، مامەڵەکانی ناو بلۆکەکە دەخاتە لیستی یەکترەوە، لەکاتێکدا سەردێڕی بلۆکەکە لە چەند توخمێک پێکدێت:

• وەشانی نەرمەکاڵا: کام وەشانی بلۆکچەین کاردەکات (هەندێکجار پێی دەوترێت ژمارەی سیحراوی)
• هاشی بلۆکی پێشوو: زانیاری کۆدکراو لە بلۆکی پێشووەوە
• Merkle Root: هاشێکە (زانیاری کۆدکراو) کە هەموو زانیارییە هاشەکانی مامەڵەکانی پێشوو لەخۆدەگرێت.
• مۆری کات: بەروار و کاتی کردنەوەی بلۆکەکە.
• ئامانجی سەختی: کێشەی سەختی تۆڕی ئێستا کە کانگەرەکان هەوڵی چارەسەرکردنی دەدەن.
• Nonce: کورتکراوەی “ژمارەیەک کە جارێک بەکارهاتووە” کە بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کانگاکردن و کردنەوەی بلۆکەکان بەکاردێت.

وەک باس کرا هەر بلۆکێک زانیاری هاشکراوی بلۆکی پێشووی تێدایە. ئەمەش زنجیرەیەک لە بلۆکی کۆدکراو (فایل) دروست دەکات کە زانیاری لە هەموو بلۆکەکانی پێشوو لەخۆدەگرێت، دەگەڕێتەوە بۆ بلۆکی یەکەمی بلۆکچەینەکە.

کۆدکردن:

بیتکۆین ئەلگۆریتمەکەی SHA-256 هاشینگ بەکاردەهێنێت بۆ کۆدکردنی (هاش) داتاکانی هەڵگیراو لە بلۆکەکانی بلۆکچەین. بە سادەیی، داتاکانی مامەڵە کە لە بلۆکێکدا هەڵگیراون، کۆد دەکرێن بۆ ژمارەیەکی شەش دانەی 256 بیتی (64 ژمارەیی). ئەم ژمارەیە هەموو زانیارییەکانی داتا و مامەڵەکانی پەیوەست بە بلۆکەکانی پێش ئەو بلۆکە لەخۆدەگرێت.

ڕاستی خێرا:

لە کاتێکدا داتاکانی ناو بلۆکێک کۆد دەکرێن و لە بلۆکی داهاتوودا بەکاردەهێنرێن، ئەو بلۆکە دەستنەکەوتوو یان نەخوێندراو نییە. هاشەکە لە بلۆکی داهاتوودا بەکاردێت، پاشان هاشەکەی لە بلۆکی داهاتوودا بەکاردەهێنرێت و هتد، بەڵام هەموو بلۆکەکان دەخوێنرێنەوە. ئەمەش دڵنیای دەدات لەوەی کە بلۆکەکان ناتوانرێت بگۆڕدرێن بەبێ گۆڕینی هەموو بلۆکەکانی تر و دڵنیای دەدات کە هەر کەسێک دەتوانێت وردبینی لە بلۆکچەینەکە بکات.

چۆن بیتکۆین بکڕین؟

ئەگەر ناتەوێت بیتکۆین کانگا بکەیت، دەتوانیت بە بەکارهێنانی ئاڵوگۆڕی دراوی کریپتۆ بیکڕیت. زۆربەی خەڵک بەهۆی گرانبوونی نرخەکەیەوە ناتوانن بیتکۆینێکی تەواو بکڕن، بەڵام دەتوانیت بەشێک لە بیتکۆینێک لەسەر ئەم ئاڵوگۆڕانە بکڕیت بە دراوی فیات وەک دۆلاری ئەمریکی. بۆ نموونە دەتوانیت بیتکۆین لە Coinbase بکڕیت بە دروستکردن و پارەدارکردنی ئەکاونتێک بە بەکارهێنانی ئەژمێری بانکی یان کارتی بانکی.

چۆنێتی کانگاکردنی بیتکۆین:

دەتوانرێت جۆرەها ڕەقەکاڵا و نەرمەکاڵا بەکاربهێنرێت بۆ کانگاکردنی بیتکۆین. کاتێک بۆ یەکەمجار بلۆکچەینی بیتکۆین بڵاوکرایەوە، دەکرا بە شێوەیەکی کێبڕکێ لەسەر کۆمپیوتەرێک کانزای بکرێت. بەڵام لەگەڵ زیادبوونی ناوبانگەکەی، کانگەری زیاتر پەیوەندییان بە تۆڕەکەوە کرد، ئەمەش چانسی چارەسەرکردنی هاشەکەی کەمکردەوە. ئەگەر کۆمپیوتەرەکەت ڕەقەکاڵای نوێتری هەبێت، هێشتا دەتوانیت وەکو کانگەرێک بەکاری بهێنیت، بەڵام ئەگەری چارەسەرکردنی هاشێک بە تاک بە تاک بە بەکارهێنانی کۆمپیوتەری ماڵەوە زۆر کەمە.

هۆکاری ئەمەش ئەوەیە کە تۆ کێبڕکێ لەگەڵ تۆڕێکی کانگەرەکان دەکەیت کە نزیکەی 745 کوینتیلیۆن هاش (تا 5ی کانوونی دووەمی 2024) لە چرکەیەکدا بەرهەم دەهێنن. ئەو ئامێرانە – کە پێیان دەوترێت بازنەی یەکگرتووی تایبەت بە بەرنامە (ASIC) و بە تایبەتی بۆ کانگا دروستکراون – دەتوانن زیاتر لە 400 تریلیۆن هاش لە چرکەیەکدا بەرهەم بهێنن. لە بەرامبەردا کۆمپیوتەرێک کە نوێترین ڕەقەکاڵای تێدایە نزیکەی 100 مێگاهێرتز (100 ملیۆن) هاش لە چرکەیەکدا بەرهەم دەهێنێت.

بژاردەکان بۆ کانگاکردنی سەرکەوتوو:

دوو بژاردەی ڕەقەکاڵا و چەندین بژاردەی نەرمەکاڵا هەیە بۆ کانگاکردنی بیتکۆین.

1. دەتوانیت کۆمپیوتەر و نەرمەکاڵای کانگاکردنی ئێستات بەکاربهێنیت کە لەگەڵ نەرمەکاڵای بیتکۆین دەگونجێت و بەشداری لە مەلەوانگەیەکی کانگادا بکەیت. حەوزەکانی کانگا کۆمەڵێک کانگەرن کە هێزی کۆمپیوتەریان تێکەڵ دەکەن بۆ ئەوەی کێبڕکێ لەگەڵ کێڵگە گەورەکانی کانگاکانی ASIC بکەن. چەندین بەرنامەی کانگا هەیە کە دەتوانیت هەڵیبژێریت و حەوزەکان دەتوانن بەشداری بکەن. دوو لە ناسراوترین بەرنامەکان بریتین لە CGMiner و BFGMiner. هەندێک لە مەلەوانگە بەناوبانگەکان بریتین لە Foundry Digital، Antpool، F2Pool، ViaBTC، و Binance.com.

2. ئەگەر توانای داراییت هەبێت دەتوانیت کانگەری ASIC بکڕیت. بەزۆری دەتوانیت کانگەرێکی نوێ بدۆزیتەوە بە نزیکەی 10 هەزار دۆلار، بەڵام لە کاتی نوێکردنەوەی سیستەمەکانیاندا کانگەری دەستی دوویش دەفرۆشن. ئەگەر یەک یان زیاتر لە ASIC بکڕیت، تێچووی بەرچاو وەکو کارەبا و ساردکردنەوە هەیە کە پێویستە لەبەرچاوی بگرێت. لەبیرت بێت کە بەکارهێنانی یەک یان دوو ASIC هێشتا گەرەنتی ئەوە ناکات کە پاداشت بەدەست بهێنیت، چونکە تۆ کێبڕکێ لەگەڵ ئەو بزنسانە دەکەیت کە کێڵگەی گەورەی کانزایان هەیە کە دەیان، ئەگەر سەدان نەبن، هەزاران ASIC یان هەیە. بۆ نموونە کۆمپانیای کانزای بیتکۆین کلینسپارک بانگەشەی ئەوە دەکات کە 195 هەزار و 590 کانگەری جێگیر کردووە.

تێبینی:

دەتوانیت بە بەشداریکردن لە حەوزێکدا چانسی وەرگرتنی بیتکۆین زیاد بکەیت، بەڵام بەهۆی سروشتی هاوبەشیکردنەوە، پاداشتەکان بە شێوەیەکی بەرچاو کەم دەبنەوە. لە کاتی هەڵبژاردنی حەوزێکدا، گرنگە دڵنیا بیت لەوەی کە بزانیت چۆن پاداشتەکان دەدرێت، چەند کرێ وەردەگیرێت، هەروەها پێداچوونەوە بە هەندێک لە حەوزەکانی کانگادا بکرێت.

چۆنیەتی بەکارهێنانی بیتکۆین:

بیتکۆین لە سەرەتادا وەک شێوازێکی پارەدانی هاوتا بۆ هاوتا دیزاین و بڵاوکرایەوە. بەڵام حاڵەتەکانی بەکارهێنانی لە زیادبووندایە بەهۆی زیادبوونی بەهاکەی، کێبڕکێ لەگەڵ بلۆکچەین و دراوە کریپتۆکانی تر، و پێشکەوتن لە بلۆکچەینەکاندا کە زانیاری بۆ بلۆکچەینی بیتکۆین پرۆسێس دەکەن.

پارەدان:

بیتکۆین وەک ئامرازێک بۆ پارەدان بۆ کاڵا و خزمەتگوزارییەکان لە زۆرێک لە فرۆشگاکان و فرۆشیاران و بازرگانان وەرگیراوە. ئەو فرۆشگا فیزیکیانەی کە دراوی کریپتۆ وەرئەگرن بەزۆری تابلۆیەک پیشان دەدەن کە لەسەری نووسراوە “بیتکۆین لێرە وەرگیراوە”. دەتوانرێت مامەڵەکان بە تێرمیناڵێکی ڕەقەکاڵا یان ناونیشانی جزدانی پێویست لە ڕێگەی کۆدی QR و ئەپەکانی تاچەوە ئەنجام بدرێت. بزنسێکی ئۆنلاین دەتوانێت بە ئاسانی بیتکۆین وەربگرێت بە زیادکردنی ئەم بژاردەی پارەدان بۆ بژاردەکانی تری پارەدانی ئۆنلاینیان: کارتی بانکیی، پەیپاڵ و هتد. بۆ بەکارهێنانی بیتکۆینەکەت پێویستە جزدانێکی دراوی کریپتۆت هەبێت. جزدانەکان ڕووکارەکەتە بۆ بلۆکچەین و دەتوانێت کلیلی تایبەتی بیتکۆینەکانت ڕابگرێت. ئەم کلیلانە دەبێت لە کاتی ئەنجامدانی مامەڵەدا داخڵ بکرێن.

وەبەرهێنەری و گەمژەیی:

لەگەڵ پەرەسەندنی ناوبانگی بیتکۆین، وەبەرهێنەران و گەمژەکان گرنگییان پێدا. لە نێوان ساڵانی 2009 بۆ 2017، ئاڵوگۆڕی دراوی کریپتۆ سەریان هەڵدا کە ئاسانکارییان بۆ کڕین و فرۆشتنی بیتکۆین کرد. نرخەکان دەستیان بە بەرزبوونەوە کرد و خواست لەسەری بە هێواشی بەرزبووەوە تا ساڵی 2017 کە نرخەکەی هەزار دۆلاری تێپەڕاند. زۆر کەس پێیان وابوو کە نرخی بیتکۆین بەردەوام دەبێت لە بەرزبوونەوە و وەک وەبەرهێنانێکی درێژخایەن دەستیان کرد بە کڕینی. بازرگانان دەستیان کرد بە بەکارهێنانی ئاڵوگۆڕی دراوی کریپتۆ بۆ ئەنجامدانی بازرگانی کورتخایەن و بازاڕەکە گەشەسەند.

دوای ئەوەی لە مانگی تشرینی دووەمی 2021 نرخی بیتکۆین گەیشتە نزیکەی 69 هەزار دۆلار، لە ساڵی 2022دا نرخەکەی دابەزی، لە مانگی ئازاری 2022دا گەیشتە 47 هەزار و 454 دۆلار، بەڵام تا مانگی نۆڤەمبەر، بۆ 15 هەزار و 731 دۆلار دابەزیبوو. پاشان لە ساڵی 2023دا چاکبووەوە و گەیشتە 31 هەزار و 474 دۆلار پێش ئەوەی دابەزی بۆ خوار 30 هەزار دۆلار. لە سەرەتای ساڵی 2024 نرخی بیتکۆین گەیشتە نزیکەی 40 هەزار دۆلار بەهۆی زیادبوونی چاوەڕوانییەکان بۆ پەسەندکردنی بیتکۆین سپۆت ETF. تا ناوەڕاستی مانگی شوباتی 2024، دوای پەسەندکردنی ETF، نرخی بیتکۆین گەیشتە سەرووی 50 هەزار دۆلار.

گرنگ:

دوای بەرزبوونەوەی گەشبینی و نرخ دوای دووبارە هەڵبژاردنەوەی دۆناڵد ترەمپ لە تشرینی دووەمی 2024، بیتکۆین بۆ یەکەمجار لە 5ی کانوونی دووەمی 2024 ڕێژەی 100 هەزار دۆلاری تێپەڕاند، دوای چەندین ساڵ لە لایەنگری و مشتومڕ لەلایەن وەبەرهێنەران و شیکارەکانەوە. نرخی بیتکۆین مەیلی ئەوەی هەیە کە ڕەوتی بازاڕی بۆرسە پەیڕەو بکات چونکە بیتکۆین بە هەمان شێوە مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت کە وەبەرهێنەران مامەڵە لەگەڵ وەبەرهێنانەکانی تردا دەکەن. بەڵام ناجێگیری نرخی بیتکۆین زۆر زیادەڕەوی تێدا کراوە و هەندێکجار تووشی وەرچەرخانی هەزاران دۆلار دەبێت. زۆرێک لە وەبەرهێنەران مەیلیان هەیە “بازرگانی لەسەر هەواڵەکان بکەن”، ئەمەش بەڵگەی ئەو ناجێگیرییەیە کە هەرکاتێک ڕووداوێکی هەواڵی گەورە ڕووبدات ڕوودەدات.

مەترسییەکانی وەبەرهێنان لە بیتکۆین:

نرخی بیتکۆین لە 31ی کانوونی دووەمی 2019دا 7167.52 دۆلار بووە و دوای ساڵێک زیاتر لە 300% بەرزبووەتەوە و گەیشتووەتە 28984.98 دۆلار. دراوی کریپتۆ لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2021دا بەردەوام بوو لە ڕەوتی بەرزبوونەوەی خۆی و لە مانگی نۆڤەمبەری 2021دا گەیشتە بەرزترین ئاستی 69 هەزار دۆلار، پاشان لە چەند مانگی داهاتوودا نرخەکەی بۆ نزیکەی 40 هەزار دۆلار دابەزی و لە ساڵی 2024دا بە خێرایی بەرزبووەوە بۆ زیاتر لە 100 هەزار دۆلار.

لە ئەنجامی ئەم جۆرە هەڵاوسانە لە نرخەکاندا، زۆر کەس بیتکۆین بەهۆی بەهای وەبەرهێنانەکەیەوە دەکڕن نەک بەهۆی توانای وەک میدیای ئاڵوگۆڕکردن. بەڵام نەبوونی بەهای گەرەنتیکراو و سروشتی دیجیتاڵی بەو مانایەیە کە کڕین و بەکارهێنانی چەندین مەترسی سروشتی هەڵدەگرێت.

لە ڕاستیدا زۆرێک لەو هۆشدارانەی وەبەرهێنەران کە لەلایەن کۆمیسیۆنی ئاڵوگۆڕی دراو و پارە (SEC) و دەسەڵاتی ڕێکخستنی پیشەسازی دارایی (FINRA) و نووسینگەی پاراستنی دارایی بەکاربەر (CFPB) دەرکراون پەیوەندییان بە وەبەرهێنان لە بیتکۆین هەیە. لێرەدا هەندێک لەو مەترسیانە دەخەینەڕوو کە لەکاتی بازرگانیکردن یان وەبەرهێنان لە بیتکۆیندا ڕووبەڕووی دەبیتەوە:

1. مەترسی ڕێکخراوەیی:

شەڕی بەردەوامی نێوان پڕۆژەکانی پەیوەست بە دراوی کریپتۆ و دەزگاکانی ڕێکخستنی تەمەن درێژی و نەختینەیی نادیار کردووە. لە مانگی کانوونی دووەمی 2024ەوە، بیتکۆین لەلایەن دەسەڵاتدارانەوە بە ئاسایش نازانرێت، بەڵام ئەم هەڵوێستە دەتوانێت لە داهاتوودا بگۆڕێت.

2. مەترسی ئەمنی:

زۆربەی ئەو کەسانەی کە خاوەنی بیتکۆینن و بەکاریدەهێنن، لە ڕێگەی کارەکانی کانگاکردنەوە تۆکنەکانیان بەدەست نەهێناوە. بەڵکو لە ئاڵوگۆڕە بەناوبانگەکانی دراوی کریپتۆدا بیتکۆین و دراوە کریپتۆکانی تر دەکڕن و دەیفرۆشن. ئەم ئاڵوگۆڕانە بە تەواوی دیجیتاڵین و بەرەوڕووی هاکەر و بەرنامە زیانبەخشەکان و کێشەکانی کارکردن دەبنەوە.

3. مەترسی بیمە:

بیتکۆین و دراوە کریپتۆکانی تر لەلایەن کۆمپانیای پاراستنی وەبەرهێنەرانی پارەپاسەوانەکان (SIPC) یان کۆمپانیای بیمەی وەبەرهێنانی فیدراڵی (FDIC) بیمە ناکرێت. بەڵام هەندێک لە ئاڵوگۆڕەکان لە ڕێگەی لایەنی سێیەمەوە بیمە پێشکەش دەکەن. بۆ نموونە کۆمپانیای Gemini و Coinbase بیمەی دراوی کریپتۆ پێشکەش دەکەن، بەڵام تەنها بۆ شکستی سیستەمەکانیان یان پێشێلکردنی ئاسایشی ئەلیکترۆنی. هەر پارەیەکی نەختینەیی کە لە هەریەکێک لە ئاڵوگۆڕەکاندا دەیکەیت، لەوانەیە شایستەی داپۆشینی “پاسەوانی” FDIC بێت.

4. مەترسی ساختەکاری:

تەنانەت بەو ڕێوشوێنە ئەمنییانەی کە لە بلۆکچەیندا هەن، هێشتا دەرفەت بۆ چالاکییە ساختەکان هەیە.

5. مەترسی بازاڕ:

وەک هەر وەبەرهێنانێکی تر، بەهای بیتکۆین دەتوانێت بگۆڕێت. لە ڕاستیدا بەهای ئەم دراوە بە درێژایی تەمەنە کورتەکەی هەڵاوسانێکی زۆری لە نرخەکاندا بەخۆیەوە بینیوە. بەهۆی زۆری قەبارەی کڕین و فرۆشتن لە ئاڵوگۆڕەکاندا، بیتکۆین زۆر هەستیارە بەرامبەر بە هەر ڕووداوێکی هەواڵی پەیوەست بەوەوە.

ڕێسای بیتکۆین:

وەک هەر تەکنەلۆژیایەکی نوێ، ڕێکخستنی بیتکۆین قورس بووە. حکومەتی ئەمریکا هەوڵدەدات دراوە کریپتۆکان ڕێکبخات، بەڵام لە هەمان کاتدا، زۆر وریایە لە هەوڵدان بۆ ئەوەی ئەم پیشەسازییە گەشەسەندوو و سوودبەخشە لە ڕووی ئابوورییەوە دوور بخاتەوە. دەزگاکانی جێبەجێکردن لە ئەمریکا بەردەوامن لە پشتبەستن بە یاساکانی ئێستای زەمانەت و کاڵا و باج، بەڵام تا مانگی کانوونی دووەمی 2024 هیچ هەوڵێکی یاسادانەران سەرنجی زۆری دەزگاکانی یاسادانانی وڵاتەکەی ڕاکێشاوە.

ڕێسای کۆمیسیۆنی ئەوروپا کە لەمێژە چاوەڕوان دەکرا “بازاڕەکان لە سەروەت و سامانی کریپتۆدا” لە ساڵی 2023 کەوتە بواری جێبەجێکردنەوە و ڕێگەی خۆشکرد بۆ ڕێکخستنی دراوی کریپتۆ لە یەکێتی ئەوروپا. هیندستان لە مانگی کانوونی دووەمی 2023 چەندین ئاڵوگۆڕی قەدەغە کرد و بەردەوامە لە پێداچوونەوە بە هەر یاسایەک سەبارەت بە بیتکۆین و دراوە کریپتۆکانی تر.