کاریگەری زەردەخەنە لەسەر خۆت و دەوروبەرت هەمیشە ئەرێنییە. وادەکات هەست بە دڵخۆشی و خۆشی زیاتر بکەیت، متمانەت بەخۆت زیاد دەکات و پەیوەندییەکی باشتر لەگەڵ کەسانی تر دروست دەکات. هەروەها زەردەخەنە دەتوانێت فشار و ئازار کەم بکاتەوە و تەنانەت تەمەنیش زیاد بکات. بە گشتی زەردەخەنە ئامرازێکی سادە و بەهێزە بۆ باشترکردنی کوالیتی ژیانت.
کاریگەری زەردەخەنە لە ڕوانگەی دەروونی:
زەردەخەنە یەکێکە لە سادەترین و بەهێزترین ئامرازە نازارەکییەکانی مرۆڤ کە ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە دامەزراندنی پەیوەندی کۆمەڵایەتی و دروستکردنی متمانە بەخۆبوون و تەنانەت باشترکردنی تەندروستی دەروونی. زەردەخەنە تەنها نیشاندەری دڵخۆشی و شادی نییە، بەڵکو وەک ڕەفتارێکی کۆمەڵایەتی کاریگەریی قووڵی لەسەر پەیوەندییەکانی مرۆڤ هەیە.
ئەم ڕەفتارە سادەیە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ بەدەستهێنانی متمانەی کەسانی دیکە و دروستکردنی هەستی هاوسۆزی و بەهێزکردنی پەیوەندی نێوان کەسەکان. هەروەها زەردەخەنە دەتوانێت وەک ئامرازێک کار بکات بۆ زیادکردنی متمانەی تاک بەخۆ و باشترکردنی کوالیتی ژیان.
لە ڕوانگەی دەروونییەوە، زەردەخەنە بە نیشانەیەکی ئەرێنی و ڕەفتارێکی بەهێزکەر دادەنرێت. دەروونناسان پێیان وایە زەردەخەنە دوو لایەنی سەرەکی هەیە: زەردەخەنەیەکی ڕاستەقینە کە لە دڵ و هەستە ڕاستەقینەکانەوە سەرچاوە دەگرێت و چالاکی ماسولکەکانی چاو و دەم دەگرێتەوە، هەروەها زەردەخەنەیەکی کۆمەڵایەتی کە زیاتر وەک ئامرازێکی کۆمەڵایەتی بۆ نیشاندانی ڕێزگرتن یان خۆگونجاندن لەگەڵ ژینگەدا بەکاردەهێنرێت.
زەردەخەنەی ڕاستەقینە، کە بریتییە لە گرژبوونی ماسولکەکانی دەوروبەری چاو، بە زەردەخەنەیەک ناسراوە کە لە هەستی ڕاستەقینەی دڵخۆشی و ڕازیبوونەوە سەرچاوە دەگرێت. ئەم جۆرە زەردەخەنەیە دەتوانێت بە شێوەیەکی نائاگایی هەستی متمانە و هاوسۆزی لە کەسانی دیکەدا دروست بکات.
کاریگەری زەردەخەنە لەسەر مێشک:
کاریگەری زەردەخەنە لەسەر جەستە بە شێوەیەکی ناباوەر سەرنجڕاکێشە. هەر جارێک زەردەخەنە دەکەیت، مێشکت مینی ئاهەنگێکی هەیە. کردەی زەردەخەنە، گواستەرە دەمارییەکان چالاک دەکات کە سوودی بۆ تەندروستی و دڵخۆشی هەیە. یەکەم: پێکەنین نیورۆپێپتیدەکان دەردەدات کە بەرپرسن لە بەرەنگاربوونەوەی فشاری دەروونی. نیورۆپێپتیدەکان بریتین لە مۆلیکولی بچووک کە ڕێگە بە دەمارەکان دەدەن پەیوەندی بکەن.
ئەم مۆلیکولانە ئاسانکاری دەکەن بۆ گواستنەوەی پەیامەکان بۆ سەرتاسەری جەستە کاتێک دڵخۆشین، دڵتەنگین، توڕەین، خەمۆکین و وروژاوین. گواستەرە دەمارییەکانی هەستکردن بە باشی (دۆپامین، ئەندۆرفین و سیرۆتۆنین) هەموویان کاتێک زەردەخەنە دەکەیت دەردەکەون. ئەم ئازادکردنە نەک تەنها جەستە ئارام دەکاتەوە، بەڵکو دەتوانێت لێدانی دڵ و پەستانی خوێنت دابەزێنێت. هەروەها ئەندۆرفینەکان وەکو ئازارشکێنێکی سروشتی کاردەکەن، 100% سروشتییە، بەبێ هیچ کام لە کاریگەرییە لاوەکییەکانی پێکهاتە دەستکردەکان.
لە کۆتاییدا ئەو سیرۆتۆنینەی کە لەلایەن زەردەخەنە شیرینەکەتەوە دەردەچێت وەک دژە خەمۆکی و ماددەیەکی بەرزکردنەوەی باری دەروونی کاردەکات. هەروەها زۆرێک لە دەرمانە دژە خەمۆکییەکانی ئەمڕۆ کاریگەرییان لەسەر ئاستی سیرۆتۆنین لە مێشکتدا هەیە، بەڵام ئەگەر بتوانیت بە زەردەخەنە دەردانی ئەم گواستەرە دەماریانە دەستپێبکەیت، پێویست ناکات نیگەران بیت لە کاریگەرییە لاوەکییەکانی ئەم دەرمانانە، هەروەها پێویستت بە ڕەچەتەی پزیشک نییە.
کاریگەری زەردەخەنە لەسەر خۆمان:
کاتێک زەردەخەنە دەکەیت، شێوازی هەستکردنت بە کەسانی تر دەگۆڕێت. خەڵک تۆ وەک کەسێکی سەرنجڕاکێشتر و متمانەپێکراوتر و ئارامتر و ڕاستگۆتر دەبینن. بەپێی توێژینەوەیەک کە لە گۆڤاری Neuropsychologia بڵاوکراوەتەوە، بینینی ڕووخسارێکی زەردەخەنەکار، قۆڵۆنی پێشەوەی ئۆربیتۆفڕۆنتاڵ(orbitofrontal cortex) چالاک دەکات، ئەو بەشەی مێشکت کە پاداشتی سۆزداری پرۆسێس دەکات. ئەم دۆزینەوە ئەوە دەردەخات کە کاتێک کەسێک دەبینیت زەردەخەنە دەکات، لە ڕاستیدا هەست بە پاداشت دەکەیت.
هاوتەریب لەگەڵ ئەم توێژینەوەیە، دۆزینەوەکانی توێژەرانی تاقیگەی توێژینەوەی دەموچاو لە زانکۆی ئابەردین لە سکۆتلەندا لە ساڵی 2011دا، ئەم ڕاستییەش پیشان دەدەن. لەم توێژینەوەیەدا داوا لە خۆبەخشەکان کرا کە زەردەخەنە و سەرنجڕاکێشی ئەو دەموچاوانە هەڵسەنگێنن کە بینیویانە. بۆیان دەرکەوت هەم ژن و پیاو زیاتر سەرنجیان بۆ دەموچاوی ئەو کەسانە ڕادەکێشن کە چاویان پێدەکەوێت و زەردەخەنە دەکەن بە بەراورد بەو کەسانەی کە چاویان پێناکەوێت. ئەگەر باوەڕت پێم نییە، بۆ بینینی کاریگەری زەردەخەنە هەر ئێستا بە ڕووخسارێکی پێکەنیناویەوە بچۆرە دەرەوە و بزانە چەند کەس ڕادەکێشیت.
کاریگەری زەردەخەنە لەسەر کەسانی تر:
ئایا دەزانی کە زەردەخەنەکردن لە ڕاستیدا درمییە؟ ئەو بەشەی مێشکت کە بەرپرسە لە دەربڕینی دەموچاوت کاتێک زەردەخەنە دەکەیت یان لاسایی زەردەخەنەی کەسێکی تر دەکەیتەوە، دەکەوێتە ناو قۆڵۆنی چەقۆ، یان بە واتایەکی تر ناوچەی وەڵامدانەوەی ئۆتۆماتیکی و نائاگایی. لە توێژینەوەیەکدا کە لە وڵاتی سوید ئەنجامدراوە، وێنەی هەست و سۆزەکانی جۆراوجۆریان پیشاندرا کە بریتین لە دڵخۆشی، توڕەیی، ترس و سەرسوڕمان. کاتێک وێنەی کەسێکی زەردەخەنەکاریان پیشاندرا، داوایان لێکرا وا خۆیان نیشان بدەن کە دڵتەنگن.
دەرئەنجامەکەی ئەوە بوو کە دەربڕینی دەموچاوی خەڵکەکە ڕاستەوخۆ پەیوەندی بەو وێنەیەوە هەبوو کە دەیبینن. بەرەنگاربوونەوەی ئەو حەزە بۆ تەقلیدکردنی زەردەخەنە پێویستی بە هەوڵێکی هۆشیارانە بوو لەلایەن خۆبەخشەکانەوە. کەواتە، ئەگەر زەردەخەنەت بۆ کەسێک کرد، چاوەڕێی ئەوە بکە کەسی بەرامبەر زەردەخەنەت بۆ بکاتەوە، چونکە زەردەخەنەکەت درمییە و ناتوانیت بەرەنگاری ببیتەوە. بەڵام ئەگەر کەسی بەرامبەر زەردەخەنە نەکات، دەزانیت کە هەوڵێکی هۆشیارانە دەدات بۆ ئەوەی زەردەخەنەت بۆ نەکات.
ئەگەر چاوێک لەم دۆزینەوانە بخشێنین، بۆمان دەردەکەوێت کە هەر جارێک زەردەخەنەیەک بۆ کەسێک دەکەین، مێشکی وەسوەسەی پێدەکەنێت. یەکێک لە کاریگەرییەکانی زەردەخەنە ئەوەیە کە، پەیوەندییەکی هاوژیانی دروست دەکەیت کە ڕێگە بە تۆ و کەسی بەرامبەر دەدات: ماددە کیمیاییەکانی هەستکردن بە باشی لە مێشکتدا دەربکەون، سەنتەرە پاداشتەکانت چالاک بکەن، هەردووکیان سەرنجڕاکێشتر دەبن و چانسی ژیانێکی درێژتر و تەندروستتر زیاد دەکەن.
کاریگەری زەردەخەنە لەسەر پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان:
وەک توخمێکی سەرەکی لە پەیوەندی نازارەکیدا، کاریگەری زەردەخەنە لەسەر پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان بەرچاوه. هەندێک لە کاریگەرییەکانی بریتین لە:
دروستکردنی متمانە و قبوڵکردن:
ئەو کەسانەی کە زەردەخەنە دەکەن لەلایەن کەسانی دیکەوە وەک کەسێکی متمانەپێکراوتر و میهرەبانتر هەستیان پێدەکرێت. توێژینەوەکان دەریانخستووە کە زەردەخەنە دەتوانێت هەستی ئاسایش لە کەسانی دیکەدا زیاد بکات و ڕێگە خۆش بکات بۆ دروستکردنی پەیوەندی لەسەر بنەمای متمانە.
بەهێزکردنی پەیوەندی نێوان کەسەکان:
زەردەخەنەکردن لە گفتوگۆکان یان کارلێکە کۆمەڵایەتییەکان وا دەکات لایەنی بەرامبەر هەست بە ئاسوودەیی زیاتر بکات. ئەم ڕەفتارە یارمەتیدەرە بۆ باشترکردنی کوالیتی پەیوەندییەکان و ڕێگا خۆش دەکات بۆ هاوکاری باشتر لە ژینگەی کار و کۆمەڵایەتیدا.
کەمکردنەوەی گرژی و ململانێ:
لە بارودۆخی سترێس یان کاتێک ناکۆکی دروست دەبێت، زەردەخەنە دەتوانێت وەک ڕەفتارێکی هێورکەرەوە کار بکات و گرژییەکان کەم بکاتەوە. لە ڕاستیدا زەردەخەنە دەتوانێت وەک پەیامێکی ناڕاستەوخۆ بۆ ئاشتەوایی و سازان مامەڵە بکات.
ئەنجام:
ئێمە ناتوانین هەمیشە کۆنتڕۆڵی ئەوە بکەین کە چی ڕوودەدات، بەڵام من 100% دڵنیام کە بە ڕووخسارێکی دڵخۆش، بەڕاستی دەتوانیت ئەزموونی ناوەوە و دەرەوەت بگۆڕیت. زەردەخەنە شتێکە کە پێویستە بیدەیت بە خۆت، بۆیە خۆت بە کەسانێک و شوێن و ئەو شتانە دەورە بدە کە دڵخۆشت دەکەن. بۆ بینینی کاریگەری زەردەخەنە، لەگەڵ هاوڕێکانت کۆببەوە کە ئەرێنی و کۆمیدین. سەیری فیلمی کۆمیدی بکە و لەبیرت بێت سەیری چاوی خەڵک بکەیت و سپی مرواریەکانت پیشانی بدەیت. بە زەردەخەنە سادە و دڵسۆزەکانت جیهان جوانتر دەبێت.
