١6 جۆر ڕووەکی بۆنسای | ماڵەکەت جوانتر بکە

داری بۆنسای:

بۆنسای هونەرێکی زیندووی کۆنە کە تەکنیکەکانی چاندن و ڕاهێنان بەکاردەهێنێت بۆ بەرهەمهێنانی دارە بچووکەکان کە تەقلیدی دەرکەوتنی هاوتا تەواو قەبارەکانیان دەکەن. ئەم تەکنیکانە بریتین لە بڕینی تاجی قورس، بڕینی ڕەگ و زیندانیکردنی ڕەگ لەناو دەفری تەسکدا.

هەر دارێکی هەمیشەیی کە لقێکی داراوی هەبێت و لقە ڕاستەقینەکانی بەرهەم بهێنێت دەتوانرێت وەک دارێکی بۆنسای ڕابهێنرێت. بەڵام هەندێک جۆر باشتر گونجاون بۆ گەشەکردن وەک بۆنسای لە هەندێکی تر.

هەندێک جۆری درەختی بۆنسای بە هۆکاری جوانکاری زیاتر بەناوبانگن (وەک گەڵا بچووک یان توێکڵدارەکان)، لە کاتێکدا هەندێکی تر بەناوبانگن چونکە بە کەمی پاراستن و نەرمی ناسراون کاتێک وەک مینیاتۆر گەشە دەکەن.

جۆرەکانی دار بۆنسای:

ئەگەر تازەیت لە گەشەپێدان و ڕاهێنانی بۆنسای، لەوانەیە پێت باش بێت لەگەڵ جۆرەکانی کارکردن کە ڕاهێنانیان ئاسانترە. لێرەدا چەند جۆرێکی باوی دار بۆنسای بۆ کەسانی سەرەتایی دەخەینەڕوو:

بۆنسای جونیپەر: بەرگەی بڕینی قورس دەگرێت و گونجاوە بۆ فێربوونی تەکنیکەکانی وایەرکردن.

بۆنسای فیکوس: یەکێکە لە جۆرە باوەکانی درەختی بۆنسای ناوماڵ و باشترینە ئەگەر ئاسوودە نەبیت لە ئاودان.

بۆنسای دار ماپڵی سووری ژاپۆنی: درەختێکی گونجاوە و بەرگەی هەڵەی بڕینی هونەرمەندەکانی تازەپێگەیشتووی بۆنسای دەگرێت، بەڵام دەبێت لەبیرت بێت ئاوی بدەیت.

بۆنسای دار ئیلمی چینی: زۆر باشە بۆ فێربوونی تەکنیکەکانی بڕین. لە ژوورەوە یان دەرەوە گەشە بکە.

بۆ زانیاری زیاتر لەسەر ئەم جۆرە بۆ کەسانی سەرەتایی و جۆرەکانی تری بەناوبانگی گوڵدار و گوڵنەکراوی دار و دارستان کە نمونەی باشی بۆنسای دروست دەکەن بەردەوام بن لە خوێندنەوە.

سەرنج:
نزیکەی هەر دارێک کە وەک بۆنسای گەشە بکات، باشترین گەشە دەکات لە تێکەڵەیەکی تایبەتدا کە وەک تێکەڵەی خاکی بۆنسای دەخرێتە بازاڕەوە. ئەمە تێکەڵەیەکی خاک نییە، بەڵکو تێکەڵەیەک لە ئەکادیمیای ڕەقی ژاپۆنی (کانزایەکی هاوشێوەی گڵ)، پومیس و لاڤای ڕەش، لەگەڵ هەندێک زیادکەری باخداریدا.

1. بۆنسای جونیپەر (.Juniperus spp)

بۆنسای جونیپێروس ڕەگەزێکی گەورەیە کە زیاتر لە 50 دار و دارستانی هەمیشە سەوزی کۆنیفرۆس پێکهاتووە کە وەک دارەکانی بۆنسای بەناوبانگن. هەموو جۆرەکانی جونیپەر دەتوانرێت بە سەرکەوتوویی وەک بۆنسای گەشەیان پێبدرێت.

جونیپەر وەک بۆنسای بەناوبانگە لەبەر دوو هۆکاری سەرەکی. یەکەم: گەڵا بچووکەکان بە باشی لەگەڵ جوانییە بچووکەکانی بۆنسایدا دەگونجێت. دووەم: جونیپەر دارە بەهێزەکانن کە بەرگەی بڕینی شەڕانگێزانە بگرن. درەختی بۆنسای جونیپەر لە ژوورەوە بە باشی گەشە ناکات و پێویستە لە خاکی وشکدا بچێنرێت.

ڕووناکی: ڕووناک و خۆرگیر
ئاو: پێش ئاودان ڕێگە بدە خاکەکە کەمێک وشک بێتەوە
جۆرەکانی ڕەنگەکان: دەتوانن زەرد، سەوزی کاڵ یان سەوزی تۆخ بن (بەپێی جۆرەکانەوە).

2. بۆنسای سنەوبەر (.Pinus spp)

دار سنەوبەرەکان وەک بۆنسای بەناوبانگن، چونکە خۆڕاگرن و دەتوانرێت ڕاهێنانیان پێبکرێت. لە ڕاستیدا دەتوانرێت دار سنەوبەرەکان نزیکەی هەر شێوازێکی ناسراوی بۆنسای لە قاڵب بدرێت.

ئەو جۆرانەی کە بە تایبەتی بۆ بۆنسای بەسوودن بریتین لە سنەوبەری ڕەشی ژاپۆنی (Pinus thunbergii)، سنەوبەری شاخاوی (P. mugo)، سنەوبەری سکۆتلەندی (P. sylvestris) و سنەوبەری سپی ژاپۆنی (P. parviflora).

ڕووناکی: خۆری تەواو
ئاو: ئاوی بدە کاتێک خاکەکە وشک دەردەکەوێت
جۆرەکانی ڕەنگ: لە سەوزی سووکەوە بۆ سەوزی شین تا سەوزی تۆخ (بەپێی جۆرەکەی) دەگۆڕێت.

3. بۆنسای ماپڵی ژاپۆنی (Acer palmatum)

بۆنسای ماپڵی ژاپۆنی دارە ڕەقەکانی پەڕە ڕواوە و بە گەڵا سوور یان سەوزەکانی ناسراون کە لە پاییزدا سوور، پرتەقاڵی یان زەردێکی گەشاوە دەبن. توێکڵی گەنجی ماپڵی ژاپۆنی بە شێوەیەکی گشتی سەوز یان سوورە، لەگەڵ تەمەندا خۆڵەمێشی یان قاوەیی خۆڵەمێشی دەبێت.

وشەیەکی ئاگادارکردنەوە بۆ ئەو ئارەزومەندانەی بۆنسای کە کاتێکی زۆریان نییە بۆ تەرخانکردن بۆ ئەم ئەرکە، ماپڵی ژاپۆنی پێویستی بە ئاوێکی زۆر هەیە، بەتایبەتی لە وەرزی گەشەکردندا. بەپێی پلەی گەرمی، ڕەنگە پێویستیان بە ئاودان بێت ڕۆژانە، ڕەنگە تەنانەت چەند جارێک لە ڕۆژێکدا.

ڕووناکی: خۆر، خۆری بەشەکی
ئاو: پێویستی بە ئاودانی زۆر هەیە (ڕۆژانە یان زیاتر).
گۆڕانی ڕەنگ: هەندێک جۆر لە بەهارەوە تا پایز گەڵایان سوور یان زەردە، لە کاتێکدا هەندێکی تر لە بەهاردا سوور دەبن، لە هاویندا سەوز دەبن، پاشان لە پایزدا سوور، زەرد یان پرتەقاڵی گەشاوە.

4. بۆنسای گێلاسی گوڵاوی ژاپۆنی (Prunus serrulata)

بۆنسای درەختی گێلاس بە شێوەیەکی نەریتی پێیان وایە بە مانای هاوڕێیەتی و جۆرەکانی وەک گێلاسی گوڵاوی ژاپۆنی هەروەها درەختی بۆنسای جوان دروست دەکەن. ئەم دارە ڕازاوە و پەڕەبڕانە نەک هەر نایاب و سەرنجڕاکێشن، بەڵکو ڕاهێنانیشیان ئاسانە، بەو پێیەی لق و چەقۆکانیان نەرم و نیان و بە ئاسانی شێوەیان هەیە.

لە کاتێکدا دەتوانرێت دارەکانی بۆنسای گێلاس لە ژوورەوە گەشە بکەن، بەڵام لەوانەیە تووشی کەمی ڕووناکی ببن. لە مانگەکانی هاویندا لە دەرەوە بە باشترین شێوە گەشە دەکەن.

ڕووناکی: خۆری تەواو
ئاو: بە بەردەوامی خاکەکە بە شێداری بهێڵەرەوە.
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵاکانی سەوز یان برۆنزین. گوڵەکان دەتوانن سێبەری جۆراوجۆری سپی یان پەمەیی بن.

5. بۆنسای سیدار (.Cedrus spp)

توێکڵی زبر و نایەکسانی دار سروشتەکان وایان لێدەکات ببێتە هەڵبژاردەیەکی بەناوبانگ لەنێو ئارەزومەندانی بۆنسایدا.

دارە سروشتەکان بریتین لە دارە کۆنیفرە هەمیشە سەوزەکان کە بە درێژایی لقەکانیان کۆمەڵێک گەڵای کورتی وەک دەرزی گەشە دەکەن، ئەمەش دەرفەت بۆ هەندێک شێوازی زۆر سەرنجڕاکێشی بۆنسای دەڕەخسێنێت.

سیدارەکان ئایدیاڵ نین بۆ کەسانی سەرەتایی. درەختی بۆنسای سیدار پێویستی بە چاودێری و شارەزایی تایبەت هەیە بۆ ئەوەی وەک بۆنسای بە باشی گەشە بکات و گونجاوە بۆ بەرهەمهێنەرانی بە ئەزموون.

زۆرجار چوار جۆری سێدار وەک بۆنسای گەشە دەکەن: سیدری لوبنان (Cedrus libania)، سیدری قوبرسی (Cedrus brevifolia)، سیدری هیمالایا (Cedrus deodara) و سیدری ئەتڵەس (Cedrus atlantica).

ڕووناکی: تیشکی ڕاستەوخۆی خۆر
ئاو: ڕێگە بدە خاکەکە لە نێوان ئاودانەکاندا وشک بێتەوە
جۆری ڕەنگ: گەڵاکانی دەرزی سەوزی تۆخ

6. بۆنسای فیکوس جینسێنگ (Ficus microcarpa)

بۆنسای فیکوس جینسێنگ جۆرێکی درەختی بۆنساییە لە ناوچە گەرمەکاندا. بەڵام بە جۆرێکی نایاب دادەنرێت بۆ کەسانی سەرەتایی کە ئارەزووی بۆنسای دەکەن چونکە دارێکی زۆر بەهێزە. ئەم دارە هەمیشە سەوزە گەڵا پانانە بە ڕەگی ئاسمانی ناوازە و گەڵا سەوزە تۆخەکانی شێوە هێلکەیی تایبەتمەندن.

فیکوس جینسێنگ دارێکی بۆنسای کەم پارێزگاری لێ دروست دەکات و پێویستی بە ڕووناکییەکی زۆر نییە وەک جۆرەکانی تری بۆنسای بەناوبانگ. لە ژوورەوە وەک ڕووەکێکی ماڵەوە بە باشی گەشە دەکات چونکە لە کەشوهەوای گەرم و ڕووناک و ناڕاستەوخۆدا گەشە دەکات.

ڕووناکی: ڕووناک، ناڕاستەوخۆ
ئاو: خاکەکە بە شێداری بهێڵەرەوە
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵا سەوزە بریقەدارەکان و پێستی قاوەیی سووک

7. بۆنسای هەنجیری گریان (Ficus benjamina)

بۆنسای هەنجیری گریان کە لە چەتر دەچێت، وای لێدەکات ببێتە هەڵبژاردەیەکی بەناوبانگ بۆ بۆنسای. ڕەگەکانی ڕووی پێچاوپێچەکەی تایبەتمەندییەکی سەرنجڕاکێشی دیکەیە کە بە باشی خۆی بە شێوازی بۆنسای دەبەخشێت.

جگە لە دەرکەوتنی، Ficus benjamina دارێکی بەهێزە و وای لێدەکات کە تەواو بێت بۆ پراکتیزەکردنی بۆنسای. بە باشی خۆی لەگەڵ گەشەکردنی ناو ماڵدا دەگونجێت و زۆرجار وەک ڕووەکێکی ماڵەوە بە درێژایی ساڵ گەشە دەکات.

ڕووناکی: نیوە خۆر
ئاو: زۆرجار ئاو بدە
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵا سەوزە بریقەدارەکان و پێستی قاوەیی سووک

8. بۆنسای پۆرتولاکاریا ئافرا (Portulacaria afra)

بۆنسای پۆرتولاکاریا ئافرا دارێکی نەرمە کە نیمچە هەمیشە سەوزە و دارێکی بۆنسای نایاب بۆ کەسانی سەرەتایی دروست دەکات. پۆرتولاکاریا ئافرا زۆر لە جۆری باوی یەشت (Crassula ovata) دەچێت، بەڵام گەڵا بچووکەکانی یەشتی کوێرە وای لێدەکات ببێتە هەڵبژاردەی پەسەندکراو بۆ گەشەکردنی بۆنسای.

دارەکانی بۆنسای یەشت کوێرەکان لە ژوورەوە بە باشی گەشە دەکەن بەڵام پێویستیان بە تیشکی ڕاستەوخۆی خۆر هەیە بۆ زۆربەی ڕۆژەکە. هەروەها دەتوانرێت لە دەرەوە بە سەرکەوتوویی گەشەیان پێبدرێت بەڵام بەرگەی پلەی گەرمی بەستوو ناگرن.

ڕووناکی: ڕووناکی ڕاستەوخۆ
ئاو: زۆر کەم
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵاکانی سەوزی تۆخ، لقەکانی قاوەیی سووک

9. بۆنسای هەنار (Punica granatum)

توێکڵی ئەستوور و گرێدار و گوڵ و میوە دیارەکانی هەنار وای لێدەکات ببێتە دارێکی بەناوبانگی بۆنسای. سیما سروشتی و کۆنەکەی تەواو گونجاوە بۆ جوانکاری بۆنسای.

دەتوانرێت دارەکانی بۆنسای هەنار بە درێژایی ساڵ لە دەرەوە لە کەشوهەوای گەرمدا یان بەشێکی ساڵ لە ژوورەوە گەشە پێبدرێت. پێویستە لە پلەی گەرمی بەستوو و بەستەڵەک بپارێزرێن.

ڕووناکی: ڕووناکی ڕاستەوخۆ و ڕووناک
ئاو: بە بەردەوامی ئاو بدە
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵا سەوزە بریقەدارەکان. گوڵی سوور کە میوەی خواردن بەرهەم دەهێنن.

10. بۆنسای کوێرە بۆکسوود (.Buxus spp)

دارە کوێرە بۆکسوود دارێکی بەناوبانگن و هەروەها بژاردەیەکی باشن بۆ ڕووەکی بۆنسای چونکە بە باشی خۆیان لەگەڵ بڕین دەگونجێنن.

جۆرێکە لە دارە کوێرە بۆکسوودکان، دارە بۆکسە گەڵا بچووکەکان (Buxus microphylla)، کە بە “کوێرە کینگسڤیل” ناسراوە، 12 بۆ 18 ئینج گەشە دەکات و بۆ بۆنسای و باخچەی بچووک گونجاوە.

هارلاند بۆکسوود (Buxus harlandii) یەکێکی ترە لە دارستانە باشەکانی بۆنسای، بەڵام دەتوانێت کەمێک بەرزتر بێت، ئەگەر نەبڕدرێت دەگاتە 2-3 پێ. جۆرێکی تری دارە کوێرە بۆکسوود کۆریی (Buxus sinica var. insularis) بەرزییەکەی 2 پێیە.

ڕووناکی: خۆری تەواو تا سێبەری بەشەکی
ئاو: تا ڕادەیەک بەرگەی وشکەساڵی دەگرێت. با لە نێوان دوو ئاودان کەمێک وشک بێتەوە
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵای سەوزی بچووک، بریقەدار یان چەرمیی و گوڵی بچووکی سەوز یان زەرد

11. بۆنسای ئازالیا (.Rhododendron spp)

ئازالیا دارێکی گوڵدارە، بەڵام هەندێک جۆری بچووک کە بە شێوەیەکی باو پێیان دەوترێت “ئازالیای گەرمخانە”، ڕووەکی ناوماڵن. جۆرە کوێرەکان دەتوانن تەنها 3 پێ بەرز بن.

یەکێک لە ئازالیای تایبەت، ساتسوکی یان ئازالیای باشووری هیندستان (Rhododendron indicum)، گونجاوە بۆ بۆنسای، بەڵام بە توندی بە ڕووەکێکی گوڵکردنی دەرەوەش دادەنرێت. بەبێ بڕین دەتوانێت چەند پێیەک بەرزبێتەوە، بەڵام لەگەڵ بڕین زۆر بەرزە و گوڵی بەهاری پەمەیی هەیە.

ڕووناکی: خۆری تەواو تا سێبەری بەشەکی.
ئاو: زۆر ئاودان
جۆرەکانی ڕەنگ: سپی، پەمەیی، سوور، پرتەقاڵی و شەربەتی

12. بۆنسای ئیلم چینی (Ulmus parvifolia)

بۆنسای ئیلم چینی کە بە ئیلمی توێکڵی دانتێل ناسراوە، هەڵبژاردەیەکی بەناوبانگە بۆ ئەوانەی سەرەتایی بۆنساییە، چونکە درەختەکە لە ژوورەوە یان دەرەوە گەشەکردنی ئاسانە، هەرچەندە پێویستی بە بڕینی قورس هەیە.

بۆنساییەکی چینی ئیلم بەرزییەکەی نزیکەی 10 ئینج بۆ 2 پێ دەبێت.

ڕووناکی: خۆری تەواو
ئاو: بەرگەی وشکەساڵی دەگرێت، بەڵام پێویستی بە ئاودانی کەمتر و قووڵترە
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵا سەوزە بچووکەکان، گوڵی بچووک و پێستی توێکڵکردنی خۆڵەمێشی سووک

13. بۆنسای دار هێشووی ئەوروپی (Fagus sylvatica)

لە دیمەنی سروشتیدا، دارەکانی هێشوو بە تاوەری ئەستوور گەشە دەکەن و وەشانی بۆنسای بە هەمان شێوە خۆشەویستن. هێشووی ئەوروپی (Fagus sylvatica) بەهۆی توێکڵەکەی خۆڵەمێشی نەرمە و گەڵاکانی پان، بەڵام بچووک، گونجاوە بۆ بۆنسای.

چێژ لە درەختی سێ ڕەنگی هێشوو وەردەگریت بە گەڵا ڕەنگاوڕەنگەکانی کە ڕەنگە چەندین سێبەری سەوز و پەمەیی و سپی لەخۆبگرێت، لەگەڵ ڕەنگێک کە لێوارەکانی گەڵاکانی داپۆشێت.

بژاردەکانی تری دار هێشوو بریتین لە دار هێشوو ئەمریکی (Fagus grandifolia)، کە گەڵا گەورەکانی بەڵام تەنک و تەنکن و لە بۆنسای با دەچن، هەروەها هێشوو سپی ژاپۆنی (Fagus crenata) کە وەک بۆنسای خواستێکی زۆری لەسەرە بۆ گەڵا بچووکتر و ئەستوورەکانی.

ڕووناکی: خۆری تەواو تا سێبەری بەشەکی
ئاو: هەرکاتێک خاکەکە وشک بوو ئاوی بدە
جۆرەکانی ڕەنگ: سەوز، زەرد، وەنەوشەیی، پەمەیی، سپی یان گەڵاکانی سوور، پێستی سپی یان خۆڵەمێشی

14. بۆنسای ئەبیس (Abyss)

زۆرێک لە دارەکانی ئەبیس لەم ڕەگەزە زۆرجار بۆ دارەکانی کریسمس هەڵدەبژێردرێن و هەروەها نمونەی نایابی بۆنسای دروست دەکەن. بەشێکن لە خێزانی دار سنەوبەر (Pinaceae).

ئاگادارییەک: ئەبیس هەمیشە گونجاو نییە بۆ گەشەکردنی دەفر، بۆیە دەبێت لەگەڵیدا بگونجێت.

دارێکی بەناوبانگی ئەم ڕەگەزە بۆ بۆنسای بریتییە لە دارێکی دۆگلاس (Pseudotsuga menziesii). گەڵاکانی چڕن و لقەکانی بە باشی گونجاون بۆ بۆنسای. لقە گەنجەکانی دۆگلاس فیر نەرمترن لە لقە کۆنەکان.

ڕووناکی: خۆری تەواو تا سێبەری بەشەکی
ئاو: حەزی لە وشکەساڵی و شێداری نییە، پێویستی بە ئاوە کاتێک خاکەکە نزیکە لە وشکبوونەوە
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵاکانی وەک دەرزی وەک سەوز یان خۆڵەمێشی شین

15. بۆنسای بلوطی سپی (Quercus alba)

هەرچەندە درەختی بلوطی سپی (Quercus alba) بەرز دەبێتەوە، بەڵام دەتوانێت نمونەیەکی جوان و بەهێزی بۆنسای دروست بکات. تەنانەت وەک بۆنساییش، چەقۆیەکی کۆن و ئیرادەیەکی بێ سنووری هەیە بۆ ژیان.

ڕەنگە دار بلوطی سپی ئەوەندە ئاسان نەبێت بۆ هونەرمەندانی سەرەتایی بۆنسای. جۆرەکانی تری دار بلوط بۆ دەستپێکردن دار بۆنسای باشتر دروست دەکەن، وەکو دار بلوطی ئینگلیزی (Quercus robur).

ئەمە بۆنساییەکی زۆر باشە بۆ گەڵاکانی پایز و تەنانەت پێویست ناکات لە ماڵەوە دەربچیت بۆ بینینی گۆڕانی ڕەنگەکانی پایز.

ڕووناکی: خۆری تەواو
ئاو: ئاودانی قووڵ و کەم ئاودان تەنها کاتێک خاکەکە وشک بێت
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵا سەوزە ماتەکان و چەقۆکانی خۆڵەمێشی زبر

16. بۆنسای کرابپلی گوڵدار (.Malus spp)

زۆربەی جۆرەکانی کرابپلی گوڵدار بۆنسای جوانی گوڵدار و میوەدار دروست دەکەن. لە بەهاردا گوڵ دەکەن و لە پاییزدا میوەی بچووکی هەڵواسراو و گوڵاو بەرهەم دەهێنن. ئەگەر وەسوەسەت بۆ دروست بوو، دەتوانیت تامی میوە بچووکەکەی سێوی بۆنسایەکەت بکەیت.

زۆر جۆری کرابپل هەیە کە گونجاون بۆ بۆنسای. ‘Sugar Tyme’ تاقی بکەرەوە بەهۆی گوڵە سپییە پەمەییەکان و میوە سوورە زۆرەکانی، هەروەها جۆرە گریانەکانی وەک ‘Red Jade’ بەهۆی فۆڕمی هەڵواسراوەکەیەوە کە بە گوڵی سپی دەتقێتەوە.

ڕووناکی: خۆری تەواو بەڵام لە گەرمای ڕاستەوخۆ و تونددا نییە
ئاو: زوو زوو ئاو بدە بۆ ئەوەی شێدار بمێنێتەوە نەک تەڕ
جۆرەکانی ڕەنگ: گەڵاکانی دداندار هێلکەیی سەوز بۆ وەنەوشەیی، گوڵی پەمەیی، سوور یان سپی و میوەکانی سوور تا پرتەقاڵ.