شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی تۆکیۆ:
تۆکیۆ پایتەختی ژاپۆنە و هەروەها شوێنی کۆشکی ئیمپراتۆری و بینای حکومەت و پەرلەمانی ژاپۆنە. هەروەها تۆکیۆ گەورەترین دوورگەی ژاپۆنە. یەکێک لە شتە سەرسوڕهێنەرەکانی تۆکیۆ ئەوەیە کە جەنگی جیهانی دووەم و بوومەلەرزەکەی ساڵی 1923 شارەکەی بەتەواوی وێران کرد، بەڵام لەبری ئەوەی بۆ ماوەی ساڵانێک چەقبەستوو بێت و گیر بخوات، تۆکیۆ بە باشترین شێوە ئاوەدان کرایەوە و ئەمڕۆ یەکێکە لە شارە مۆدێرنەکان لە جیهاندا.
جگە لەوەش تۆکیۆ نازناوی گرانترین شاری جیهان هەڵدەگرێت، بەڵام خۆشبەختانە تۆڕی شەمەندەفەری نێوان شار و نێوان شارەکانی تۆکیۆ یەکێکە لە کارامەترین سیستەمەکانی شەمەندەفەر لە جیهاندا و هەر لەبەر ئەم هۆکارەش گەشتکردن بۆ ژاپۆن پێویستی بە زۆر شت نییە لە خەرجی و هەوڵدان بۆ جووڵەکردن لە شارەکەدا بە کورتی تۆکیۆ شوێنی مۆزەخانە و فێستیڤاڵ و چێشتخانە و یانەی تۆپی پێ و ماتەکانی زۆرانبازی سومۆ و مۆسیقا و شانۆ و ئۆرکێسترای بێشوماری تێدایە کە هەندێکیان لە درێژەی ئەم بابەتەدا باس دەکەین.
1- کۆشکی ئیمپراتۆری لە تۆکیۆ(The Imperial Palace):
یەکەم شوێن کە پێویستە سەردانی بکەیت لە تۆکیۆ کۆشکی ئیمپراتۆریە، باشتر وایە هەموو ڕۆژەکەت بەجێبهێڵیت بۆ سەردانی ئەم کۆشکە، چونکە ئەم شوێنە بە پەلە نابینرێت. چێژی بینینی ئەم کۆشکە سەردانی باخچە و پارکەکانی سەدەی 17یە. بنەماڵەی شاهانەی ژاپی یەکێکە لە درێژترین شانشینییە بۆماوەییەکانی جیهان، بەڵام ئێمەی خەڵکی ئاسایی دەتوانین بە درێژایی ساڵ سەردانی ماڵەکەیان بکەین و لە پارکەکانیاندا پیاسە بکەین. بێگومان ئەگەر بچیتە ژاپۆن هەوڵبدە لە بەهاردا ئەم کارە بکەیت، چونکە بینینی باخچەی تۆکیۆ بەبێ گوڵی گێلاس بێ مانایە. لە بابەتێکدا بەناونیشانی 7 فێستیڤاڵی سەرنجڕاکێشی جیهان، سەبارەت بەم سەرنجڕاکێشییە زیاتر قسەمان کردووە.
لە دەوروبەری کۆشکەکەدا کانی زۆرە و پرد لەسەر ئەم کانیانە دروستکراوە کە جوانی دیمەنەکە دوو هێندە دەکات. ئەگەر تا شەو لە دەوروبەری کۆشکەکەدا بمێنیتەوە، چانسی بینینی ئەم پرد و گوڵانەت دەبێت لە ڕووناکی هونەری شارەکەدا، کە تەنانەت لە دیمەنی ڕۆژەکەیدا سەرنجڕاکێشترە.
کۆشکی ئیمپریال دەرگای چوونە ژوورەوەی زۆری هەیە و بەپێی شوێنی نیشتەجێبوونت دەتوانیت نزیکترین وێستگەی شەمەندەفەر هەڵبژێریت. بۆیە دەتوانن لە پێشوازی هۆتێلەکە بپرسن کامیان ئاسانترین ڕێگایە بۆ کۆشکەکە. کۆشکی ئیمپراتۆری دەکەوێتە گەڕەکی چیۆدا و دەتوانیت بە سواری شەمەندەفەری شییۆدا لاین و دابەزین لە وێستگەی نیجوباشیما بچیتە ئەوێ. لەوێشەوە دەبێت دە خولەک بە پێ بڕۆن. لە ڕێگادا، پێدەچێت سەرنجت بۆ ناوەندە بازرگانییە وەسوەسەئامێزەکانی ناوچەی جینزا ڕابکێشرێت، بەڵام بەرەنگاری ببەوە! لەم شوێنەدا کاتێکی زۆر بەسەر مەبە بۆ ئەوەی بتوانیت سەردانی هەموو بەشەکانی کۆشک بکەیت.
2- ناحیەی جینزا لە تۆکیۆ(Ginza District):
بینیتان کە وتم بەرەنگاری باشترە؟! ئێستا دەتوانیت ڕۆژێکی تەواو لەم ناوچەیەدا بازاڕکردن بەسەر بەریت. ئەم ناوچە دیمەندارەی تۆکیۆ یەکێکە لە گەورەترین و گرنگترین ناوەندەکانی بازرگانی لە تۆکیۆ. تەنانەت زۆرێک بەراوردی دەکەن بە تایمز سکوێری نیویۆرک. لەم بوارەدا دەتوانیت گرانترین براندەکانی جیهان بدۆزیتەوە. بەڵام ئەگەر هیچ شتێک نەکڕیت، ئەوە بێ چێژ نییە کە بە شەقامەکاندا بگەڕێیت و لە یەکێک لە قاوەخانەکان یان چێشتخانەکانی ئەم ناوچەیە نانی ئێوارە بخۆیت.
گەڕەکی گینزا نزیکەی 10 سەنتەری بازرگانی گەورە و مۆدێرنی هەیە وە لە هەموو ئەم سەنتەرە بازرگانیانەدا، دەتوانیت بوتیک، ئیکسسواراتەکانی ماڵەوە، گەلەری هونەری، کاری دەستی دەستبکەوێت. هەرکاتێک ماندوو بوویت بڕۆ بۆ سەنتەری بازرگانی ئیتۆیا. ئەم سەنتەرە یەکێکە لە باشترین سەنتەرەکانی ئیسراحەت و مەساج لە تۆکیۆ، چەند کاتژمێرێک لەم سەنتەرە بەسەر بەرە و لە هەموو ماندوێتی بازاڕکردن ڕزگارت دەبێت بۆ چەند کاتژمێرێک.
3- شانۆی کابوکی زا لە ناوچەی جینزا لە تۆکیۆ(The Kabuki-za Theatre, Ginza):
نۆرەی سەمای نەریتی و شانۆی مۆسیقای ژاپۆنییە. یەکێک لەو شانۆیانەی کە دەبێت لە ژاپۆن ببینرێت، شانۆی کابوکی زا لە ناوچەی گینزایه. ئەم شانۆیانە لەسەر بنەمای کۆمیدیای کۆن و پڕ لە سەما و مۆسیقا دروستکراون. کەشوهەوای ئەوێ و چەپڵە لێدانی بینەرانی ناوچەکە بەڕاستی سەرنجڕاکێشە. کاتێک بیر لە شانۆ دەکەینەوە، بەزۆری بیر لە فەزایەکی وشک و بێدەنگ و تەواو فەرمی دەکەینەوە. بەڵام شانۆکانی ژاپۆن تەواو جیاوازن. شانۆی کابوکی زا توانای دانیشتنی نزیکەی 2500 کەسی هەیە و کەشوهەوای گشتی زیاتر لە ئاهەنگێکی خێزانیی دەچێت چونکە ئەو کەسانەی دێن بۆ بینینی نمایشەکە بەزۆری خواردنەکانیان لە ماڵەوە دەهێنن یان لە بوفێیەکی نزیک شانۆکە دەیکرن.
بەزۆری نمایشە نەریتی ژاپۆنییەکان بۆ چەند کاتژمێرێک دەخایەنێت و ئەوەی سەرنجڕاکێشە ئەوەیە کە پێویست ناکات تا کۆتایی نمایشەکە لە شانۆدا بمێنیتەوە. هەرکاتێک ماندوو بوویت، دەتوانیت لە نیوەی ڕێگادا نمایشەکە بەجێبهێڵیت و بچیتە دەرەوە. بەگشتی ئەکتەرەکان و ئەوانەی بەشدارن لە نمایشەکەدا بەهیچ شێوەیەک ترافیک و ژاوەژاوی بینەر بێزار نابن و ئەمەش شتێکی تەواو ئاساییە.
4- پەرستگای سێنسۆ-جی لە تۆکیۆ(The Sensō-ji Temple):
یەکێکی دیکە لە دیمەنە دێرینەکانی تۆکیۆ کە وێنەیەکی جوانی مێژوو و کولتووری ژاپۆنی کۆنت پیشان دەدات، پەرستگای سێنسۆ-جییە لە گەڕەکی ئاساکوسا. بۆ گەیشتن بەم پەرستگایە سەرەتا دەبێت بە شەقامی درێژی ناکامیسەدا تێپەڕیت. لەم شەقامەدا فرۆشیاران دەمامک و شانەی کە لە ئەبنۆس و دار دروستکراوە و یاری دار و کیمۆنۆ و قوماش و هەر شتێک کە لە خەیاڵتدا بێت دەفرۆشن.
خودی پەرستگاکە لە ساڵی 645 پێش زایین دروستکراوە و تەلارسازی نەریتی ژاپۆنییەکەی لە هەموو تۆکیۆدا ناوازەیە. یەکێک لە بەشە سەرنجڕاکێشەکانی ڕێڕەوەکە دەروازەی کامیناری-مۆنە کە فانووسێکی کاغەزی سووری لەسەرە و بەرزییەکەی 3.3 مەتر دەبێت. لەسەر فانۆسەکە نووسراوە “دەروازەی ڕەشەبا” و لە دەوری بخورە بەناوبانگەکەی “ووت” دەسوتێنرێت، کە ژاپۆنییە کۆنەکان دەڵێن ئازار و نەخۆشی لە جەستەدا لادەبات. تەنانەت دەبینیت مرۆڤەکان مشتێک لە دارە بخورەکان لە دەم و سەریان دەدەن.
یەکێکی دیکە لە سەرنجڕاکێشییەکانی پەرستگای سێنسۆ-جی لە تۆکیۆ، قووەکانی پیرۆزی پەرستگاکەن. دەوترێت ئەم قووانە نێردراوی پەرستگاکە بوون و هەروەها پێشبینی داهاتووی خەڵکیان کردووە بە هەڵبژاردنی کارتێک لە نێو سەکۆی کارتەکاندا. لە ڕاستیدا گەڕەکی ئاساکوسا یەکێکە لەو شوێنانەی کە جیاوازی نێوان ژاپۆنی مۆدێرن و سەرنجڕاکێش و ژاپۆنی ئارام و هۆشیار و کۆن نیشان دەدات. ئەو کەسانەی سەردانی ئەم پەرستگایە و شەقامەکانی دەوروبەری دەکەن زیاتر کیمۆنۆیان لەبەردایە و بە گالیسکە کۆنەکانی ژاپۆنی کە پێیان دەوترێت ڕیکشا دەجووڵێن. هەروەها دەتوانیت ڕیکشا بەکرێ بگرێت و گەشتێک بە دەوری پەرستگاکەدا بکەیت. وە ئەگەر دەتوانی شەوانە بگەڕێنەوە ئێرە چونکە بینینی پەرستگاکە بە گڵۆپی ڕەنگاوڕەنگ لە ئاسمانی تاریکی شەودا ئەزموونێکی تەواو جیاوازە.
5- داری ئاسمانی تۆکیۆ (Tokyo Skytree):
لە پاشنیوەڕۆیەکی بەهاردا، بچۆ بۆ تاوەری داری ئاسمانی تۆکیۆ 634 مەتری. ئەم شوێنە سەرنجڕاکێشە ناوازەیەی تۆکیۆ تێکەڵەیەک لە بازاڕکردن لە بوتیکە شیکەکان و خواردنەوەی چا و قاوە لە کافێکان و وەستان لەسەر تەراس و سەیرکردنی تۆکیۆ لە دیمەنێکی 360 پلە، تەنانەت ئەگەر بەخت لە لای تۆ بێت و هەوا کەمتر پیس بێت، هەروەها دەتوانن چیای فوجی لێ ببینن.
تاوەری داری ئاسمانی تۆکیۆ بەرزترین بینای تۆکیۆ و یەکێکە لە بەرزترین بیناکانی جیهان. دوو تەراسی چاودێری هەیە لە بەرزی 350 مەتر و 450 مەتر، بەڵام ئەگەر لە بەرزی دەترسیت بیر لەوە مەکەرەوە بچیتە ئەم تەراسانە. بۆچی چونکە زەوی ئەم تەراسانە لە شووشە دروستکراوە و کاتێک سەیری خوارەوە دەکەیت هەموو دیمەنەکانی دەوروبەرت لە ژێر پێیەکانتدایە بە قەبارەی بچووک. پێویستە ئەوەت لەبەرچاو بێت کە سەردانی تاوەرەکە و تەراسە شووشەییەکانی بەخۆڕایی نییە و دەبێت پارەی چوونە ژوورەوە بدەیت. لە وێستگەی تۆکیۆوە دەتوانیت بە شەمەندەفەرێکی خێرا بڕۆیت کە ڕاستەوخۆ دەتباتە ناوچەی تاوەرەکە.
6- ناوچەی ڕیۆگۆکو لە تۆکیۆ(Ryōgoku):
بۆچی بچیتە ناوچەی ڕیۆگۆکو؟ بۆ بینینی کۆبوونەوەکانی ڕاهێنانی زۆرانبازە زەبەلاحەکانی زۆرانبازی نەریتی ژاپۆنی، سومۆ. ئەگەر ئارەزووی وەرزش و بە تایبەتی زۆرانبازی دەکەیت، ئەم شوێنە گەشتیارییە لە تۆکیۆ بۆت یادگاری دەبێت. ناوچەی ڕیۆگۆکو لانکەی کولتوری سومۆ و سومۆیە لە ژاپۆن، زۆر شت هەیە کە دەتوانیت بیکەیت بۆ ئەوەی خۆت لەم کولتوورەدا نوقم بکەیت. سەرەتا دەبێت بچیتە مۆزەخانەی سومۆ لەسەر ئەم شەقامە، پاشان لە یەکێک لە چێشتخانەکانی سومۆ لێرە نان بخۆیت.
ئەگەر دەتەوێت سەیری یاری سومۆ بکەیت، هەینی یان شەممەیەک هەڵبژێرە بۆ ئەوەی بچیت و ڕاستەوخۆ بەرەو یاریگای سومۆ بڕۆن، بلیتێک بکڕە و لەنێو سەدان ژاپۆنی وروژێنەردا هاندەری زۆرانبازەکان بن. ئەگەر دەتەوێت زۆرانبازەکان لە ژینگەیەکی ئارامتر و نافەرمیتردا ببینیت، بەیانی زوو لە یەکێک لە ڕۆژەکانی تری هەفتەدا بچۆ بۆ ڕیۆگۆکو و لە نزیکەوە ئەم زۆرانبازانە ببینە کە ڕاهێنان دەکەن. تەنانەت ئەگەر بەیانیان زوو لە خەو هەڵسیت، ناوت تۆمار بکە بۆ یەکێک لە گەشتەکانی سومۆی ڕیوکۆکو و سەردانی یانە گشتیەکانی سومۆ بکە بە پارەیەکی کەم.
7- مۆزەخانەی جیبلی لە تۆکیۆ(Ghibli Museum):
ئەگەر منداڵیت بە سەیرکردنی ئەنیمەی یاریزانانی تۆپی پێ بەسەر بردووە یان وەک ئەوەی بە زمانی ژاپۆنی پێی دەوترێت “تسوباسا”، و وەک گەورەساڵێک نەتتوانیوە واز لە سەیرکردنی هەندێک لە باشترین ئەنیمەی جیهان بهێنیت وەکو Spirited Away و Totoro، ئەوا بە ئەگەرێکی زۆرەوە وا دەبیت زۆر پەرۆش بی بە بینینی ئەم مۆزەخانەیە. ستۆدیۆی جیلبی یەکێکە لە گەورەترین و ناسراوترین ستۆدیۆکانی ئەنیمەیشن (یان ئەنیمێ) لە ژاپۆن.
مۆزەخانەی جیبلی یەکێکە لەو شوێنە سەرنجڕاکێشانەی ژاپۆن کە نەک هەر منداڵەکانت دڵخۆش دەکات، بەڵکو منداڵی ناوەوەت بەئاگا دەهێنێتەوە. بە سەردانکردنی ئەم مۆزەخانەیە کە خودی هایاو میازاکی دیزاینی کردووە، هەموو نۆستالژیای منداڵی دێتە بەر چاوت. بێگومان لەبیرت بێت بۆ ئەوەی بچیتە ئەم مۆزەخانەیە دەبێت پێشوەختە بلیتێک بکڕیت، بۆیە دڵنیابە پرسیار لە پێشوازی هۆتێلەکە بکەیت یان ماڵپەڕی مۆزەخانەکە بپشکنە.
8- پارک و باخچەی ئاژەڵانی ئینۆکاشیرا لە تۆکیۆ (Inokashira Park and Zoo):
لە دڵی قەرەباڵغی تۆکیۆدا، چەندین پارک هەیە کە دەتوانیت چێژ لە بینینی گوڵی گێلاس وەربگریت. بەڵام ئێستا کە لە مۆزەخانەی ستۆدیۆی جەبیلی هاتوویتە دەرەوە باشترە سەردانی ئەو پارکە بکەیت کە پێیەوە بەستراوەتەوە. دڵنیابە کاتێک دێیتە ئەم پارکە نائومێد نابیت، چونکە هەر کە پێت دانا، وەک ئەوە وایە بچیتە بەهەشتێکی ونبووەوە. ژینگەی ئارام و بێدەنگی پارکەکە وا دەکات هەموو سترێس و قەرەباڵغی ناوەندی شاری تۆکیۆ لەبیر بکەیت. بە درێژایی ڕێگاکانی پارکەکەدا بڕۆن کە بە درەختی جوانی گوڵاوی گیلان دەورە دراون تا دەگەیتە دەریاچەی پارکەکە.
وەک پێشتر وتم باشترین وەرز بۆ چوونە تۆکیۆ بەهارە (کۆتایی مانگی ئازار تا کۆتایی مانگی نیسان) و وەرزی گوڵی گێلاس. ئێستا کە لە پارکەکەدا ڕۆیشتووی و گەیشتوویتە دەریاچەکە، دەتوانیت بەلەمێکی پێداڵی بەکرێ بگرێت و لە نێوان ئەو گوڵە پەمەییانەی کە بەسەر دەریاچەکەدا بەرزبوونەتەوە، سواری بیت. وەک زۆر شوێنی تری تۆکیۆ، دار گێلاسەکان شەوانە بە جوانی ڕووناک دەکرێنەوە، ئەگەر بتەوێت دەتوانیت تا کاتژمێر 10ی شەو لەوێ بمێنیتەوە.
9- چوارڕێیانی شیبویا لە تۆکیۆ (Shibuya):
دەتەوێت شوێنی وێنەگرتنی فیلمە بەناوبانگەکانی “خێرا و توڕە” و “ونبوو لە وەرگێڕان” ببینیت؟ بۆیە، لە کاتی گەشتەکەتدا بۆ تۆکیۆ، دڵنیابە سەردانی شیبویا کرۆسینگ دەکەیت. یەکێکە لە قەرەباڵغترین هێڵەکانی پیادە لە هەموو جیهاندا. لە ڕاستیدا لەم ساڵانەی دواییدا، چوارڕێیانی شیبویا بە هێمای تۆکیۆ ناسراوە.
یەکێک لە شوێنە گەشتیارییەکانی تۆکیۆ کە دەکەوێتە نزیک شیبویا، کۆمەڵگەی هیرۆیە. ئەم کۆمپلێکسە وەک ناوەندەکانی تری بازرگانی و کات بەسەربردن لە تۆکیۆ قەرەباڵغ نییە، بەڵام تەلارسازی سەرنجڕاکێشی ئەوێ وا دەکات حەز بکەیت بە چاوی خۆت بیبینیت. جگە لەوەش چێشتخانە و کافێیەکانی ئەم کۆمپلێکسە دەتوانن جۆرەها خواردنی فەرمی و تەقلیدی ژاپۆنی پێشکەش بکەن و بە کلتوری خواردنی ژاپۆنی ئاشناتان بکەن.
10- بازاڕی ماسی تسوکیجی لە تۆکیۆ(Tsukiji Market):
بەناوبانگترین خواردن لە ژاپۆن چییە؟ سوشی ئەگەر پێشتر لە وڵاتی ئێمە یان وڵاتانی تر سوشیت خواردووە، پێویستە بزانیت کە سوشی ژاپۆنی ڕەسەن ڕەنگە جیاواز بێت. هەر لەبەر ئەم هۆکارەش پێویستە لە کاتی گەشتەکەتدا بۆ ژاپۆن سەردانی سەنتەری سوشی تۆکیۆ بکەیت. ئەم بازاڕە باشترین سوشی لە جیهاندا هەیە. بێگومان بازاڕی سەرەکی لە ساڵی 2008 گواسترایەوە بۆ شوێنێکی تر. چێشتخانە و کۆشکەکانی سوشی باشترین و تازەترین سوشی جیهانتان پێشکەش دەکەن.
کاتێک تا دەتەوێت سوشیت خواردووە و هەموو بەشەکانی بازاڕی ماسی کۆن بینیوە، دەتوانیت بچیتە شوێنێکی سەرنجڕاکێشی دیکەی ناوچەی تسوکیجی. ئەم شوێنە دوور نییە لە بازاڕی ماسییەوە، بەڵام جیاوازییەکەی لەگەڵ بازاڕی ماسی تەقلیدیدا بەڕاستی شۆککەرە. ئەم شوێنە یەکەم مۆزەخانەی هونەری دیجیتاڵی کارلێککارانەیە لە جیهاندا. مۆزەخانەکە لە ساڵی 2018 کرایەوە و بە خێرایی بووە یەکێک لە شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی تۆکیۆ. لەم مۆزەخانەیەدا دەتوانیت ئەزموونی هونەری دیزاینی دیجیتاڵی و مەجازی بکەیت. بێگومان بەهۆی جەماوەری ئەم مۆزەخانەیە باشترە پێش ئەوەی بچیت بلیتێک وەربگریت.
دوا وشە:
ژاپۆن یەکێکە لە وڵاتە نهێنی و خواستراوەکانی جیهان و چوون بۆ ئەوێ جارێک بەڕاستی ناتوانێت ڕۆحی ڕاستەقینەی ئەم وڵاتەت پیشان بدات. ئەگەر بچیتە ژاپۆن، دەبێت بەشێکی بەرچاو لە گەشتەکەت لە تۆکیۆ بەسەر بەریت. ڕاستییەکە ئەوەیە کە ئەو شوێنانەی لەم بابەتەدا ناسیوتە تەنها بەشێکی کەمن لە دیمەنە بێشومارەکانی ئەم شارە. مۆزەخانە و پارک و پەرستگا و گەڕەکەکانی تر هەن کە پێویستە لە کاتی گەشتەکەتدا بۆ تۆکیۆ سەردانیان بکەیت. بەڵام ئەمانە هەندێک لە دیمەنە بەناوبانگ و یادگارییەکانن کە دەتوانیت لە پشوویەکی کورتدا کە چەند ڕۆژێکە لە تۆکیۆ بەسەری بەریت.
