ئایا دەزانی بیرەوەری بیستن چییە و چۆن کاردەکات؟ پێش ئەوەی دەست بە خوێندنەوەی ئەم بابەتە بکەیت، بیر لە گۆرانییە دڵخوازەکەت بکەرەوە. ئەم گۆرانیە ئێستا لێنادرێت، بەڵام دەنگی گۆرانیبێژەکە و مۆسیقاکەت لەبیرە. ئەمەش بریتییە لە بیرگەی بیستن کە پێی دەوترێت بیرەوەری بیستن یان دەنگدانەوە. مرۆڤ دەتوانێت ئەو شتانە لەبیر بکات کە بە شێوازی جیاواز ئەزموونی کردووە تەنانەت دوای تەواوبوونیش. یەکێک لەو شێوازانە بریتییە لە بیرەوەری بیستن، کە لەم بابەتەدا باسی دەکەین.
بیرەوەری بیستن چییە؟
بیرەوەری بیستن یەکێکە لە بیرەوەرییە هەستیارەکان و ئەو زانیاریانە هەڵدەگرێت کە لە گوێچکەوە دەچنە ناو مێشکەوە بۆ ماوەی چەند چرکەیەک بۆ ئەوەی مێشک کاتێکی پێویستی هەبێت بۆ پرۆسێسکردن و تێگەیشتن لە دەنگەکە. توێژەران کە لە ساڵانی حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا لێکۆڵینەوەیان لەسەر ئەم یادەوەرییە کردووە، بۆیان دەرکەوتووە، ئەگەر کەسێک گرنگی بە زانیارییە بیستراوەکان نەدات، ئەوا دوای چەند چرکەیەک کاڵ دەبێتەوە و دوای ئەوە، بیرهێنانەوەی قورس دەبێت.
کاتێک سەیری شتێک دەکەیت، ڕەنگە کاتێکی تەواوت هەبێت بۆ ئەوەی بەردەوام بیت لە سەیرکردن و وردەکارییەکانی لەبیرت بێت. بەڵام دەنگەکان ئەم تایبەتمەندییەیان نییە؛ هەر دەنگێک تەنها 1 جار دەبیستیت مەگەر تۆمارکەری دەنگ هەبێت و دووبارەی بکاتەوە. هەر لەبەر ئەم هۆکارە بیرگەی بیستن ئەو دەنگە هەڵدەگرێت کە بیستووتە بۆ ماوەیەکی کورت بۆ ئەوەی دەرفەتی پرۆسێسکردنیت هەبێت. دوای ئەوە ئەگەر گرنگی بە دەنگەکە بدەیت، وردەکارییەکانی دەچێتە ناو میمۆری کورتخایەن و لە هەندێک حاڵەتدا دەگوازرێتەوە بۆ میمۆری درێژخایەن.
بەکارهێنانی بیرەوەری بیستن لە ژیانی ڕۆژانەدا:
تۆ هەموو ڕۆژێک بیرەوەری بیستنەکەت بەکاردەهێنیت. کاتێک گوێ لە مۆسیقا دەگریت، مێشکت نۆتەکان و دەنگی گۆرانیبێژەکەی چەند چرکەی پێشووی بیر دێتەوە و گۆرانییەکی یەکگرتوو لە مێشکتدا دروست دەبێت. کاتێک لەگەڵ کەسێک قسە دەکەیت، چەند چرکەی کۆتایی قسەکانی لە بیرەوەریتدا دەمێنێتەوە بۆ ئەوەی بتوانیت ئەو قسەیەی بەیەکەوە ببەستیتەوە و تێبگەیت مەبەستی چییە.
کاتێک دەنگێک لە دەوروبەرت دەبیستیت، بۆ ماوەیەکی کورت لەبیرت دەبێت بۆ ئەوەی بتوانیت پرۆسێسی بکەیت و کاردانەوەی گونجاوی هەبێت؛ بۆ نموونە ئەگەر لە کاتی پەڕینەوە لە شەقامەکەدا سەرنجت نەدا و گوێت لە دەنگی هۆڕنی ئۆتۆمبێل بوو، ئەم دەنگە بۆ ماوەیەک لە بیرەوەریتدا دەمێنێتەوە بۆ ئەوەی پرۆسێسی بکەیت و کاردانەوەی گونجاوی هەبێت و لە ئۆتۆمبێلەکان دوور بکەویتەوە. هەموو ئەم حاڵەتانە بەکارهێنانی بیرەوەری بیستنن لە ژیانی ڕۆژانەدایه.
یەکێک لە بەکارهێنانە سەرنجڕاکێشەکانی بیرەوەری بیستن لە ناوەندەکانی کات بەسەربردنی ترسناکدایە. شوێنەکانی وەک ژووری هەڵهاتن، سینەما فرەڕەهەندەکان یان سینەماکان کە فیلمی ترسناک و تریلەر پیشان دەدەن بەزۆری بڵندگۆیان هەیە کە دەنگەکان دەگوازنەوە کە دەربڕین و واقیعین. بۆیە کاتێک ئەم دەنگانە لە بیرەوەریتدا هەڵدەگیرێن، مێشک خەیاڵی ئەوە دەکات کە بەڕاستی لە ژینگەیەکی ترسناکدا ئامادەیت و ئەدرنالین دەردەدات.
چۆن دەنگەکان لە بیرگەدا هەڵدەگیرێن؟
بیرەوەری بیستنی منداڵان و گەورەکان بە نائاگایی کاردەکات. کاتێک شەپۆلی دەنگی دەچێتە ناو گوێی مرۆڤەوە، کاریگەری لەسەر دەماری بیستنی مرۆڤ دەبێت و ئیمپاڵسە کارەباییەکانی دەگوازرێتەوە بۆ مێشک. دوای وەرگرتنی دەنگ لە مێشکدا، بیرەوەرییەکی بیستن دروست دەبێت. مێشک وردەکارییەکانی ئەم بیرەوەرییە پرۆسێس دەکات و لە قۆڵۆنی بیستنی سەرەتاییدا هەڵیدەگرێت. ئێستا مێشک کاتێکی تەواو دەبێت بۆ تێگەیشتن لە وردەکارییەکانی دەنگەکە و دەتوانێت بیگوازێتەوە بۆ بیرگەی کارکردن.
دەنگەکان تا چەند لە بیرەوەری بیستندا دەمێننەوە؟
گوێچکەکانمان بەردەوام گوێ لە دەنگەکانی دەوروبەر دەگرن و ئەوەی لە بیرەوەری بیستندا هەڵدەگیرێت بە خێرایی بە داتای نوێ جێگەی دەگرێتەوە. بەپێی لێکۆڵینەوەکان زانیاری لەم بەشەی مێشکدا تەنها بۆ ماوەی 2 بۆ 4 چرکە دەمێنێتەوە. دوای ئەوە ئەگەر پێویست بوو دەگوازرێنەوە بۆ بیرەوەری کورتخایەن و ئەگەرنا بۆ هەمیشە لەبیر دەکرێن.
جێگای سەرنجە بزانین بیرەوەری بیستنی مرۆڤ بەهێزترە لە بیرەوەری بینراوی. کاتێک سەیری شتێک دەکەیت، ئەگەر بە ئاگادارییەوە بیرت نەچێتەوە، دوای چەند میلی چرکەیەک لەبیرت دەچێتەوە. هۆکارەکەی ئەوەیە کە بەزۆری شتە سەرنجڕاکێشەکان نامێنن و دەتوانیت چاویان لێ بکەیت تا مێشک پرۆسێسکردن تەواو دەکات. بەڵام دەنگەکان بۆ ماوەیەکی زۆر کورت دەبیسترێن و دواتر نامێنن. بۆیە پێویستە بۆ ماوەیەکی زیاتر لە بیرەوەری بیستن بمێننەوە بۆ ئەوەی مێشک بتوانێت زانیارییەکان پرۆسێس بکات.
چ هۆکارێک دەبێتە هۆی تێکچوونی بیرەوەری بیستن؟
بیرەوەری بیستن لە منداڵانی تەمەن 2 بۆ 6 ساڵدا گەشە دەکات و گەشە دەکات. بەڵام لەگەڵ گەیشتن بە تەمەنی ناوەڕاست وردە وردە لاواز دەبێت. بەپێی ئەو تاقیکردنەوانە، کەسانی بەساڵاچوو و تەمەن ناوەڕاست لاوازترن لە گەنجان لەو ئەرکانەی کە پێویستیان بە میمۆری دەنگی هەیە. بەڵام ئەمە بەو مانایە نییە کە هەموو مرۆڤەکان لە تەمەنی پیریدا تووشی تێکچوونی بیرەوەری بیستن دەبن. گرنگترین هۆکارەکانی ئەم تێکچوونی بیرەوەرییە بریتین لە:
- جه‌ڵته‌ی مێشک
- تێکچوونی پرۆسێسی زمان (بەزۆری لە منداڵاندا هەیە)
- تێکچوونی بیستن
- کەڕبوون
- زیانگەیاندن بە لۆبی تمپورالی مێشک
- زیادبوونی تەمەن.
بەگوێرەی لێکۆڵینەوەکان نەخۆشیەکانی پەیوەست بە بیرەوەری وەک ئەلزەهایمەر یان بیرچوونەوە کاریگەرییان لەسەر بیرەوەری بیستن نییە. بێگومان ڕەنگە نەخۆش نەتوانێت ئەو زانیاریانەی لە بەشی بیستن وەریگرتووە پرۆسێس بکات بەهۆی کێشەی بیرەوەری کورتخایەن و ڕەنگە کاردانەوەی دروستی نەبێت بەرامبەر بە دەنگەکان. ئەو کەسانەی کە کێشەی بیرەوەری بیستنیان هەیە کێشەیان هەیە لە تێگەیشتن لە دەنگ و قسەکردن، کێشەیان هەیە لە قسەکردن و ناتوانن شتی نوێ فێربن.
ڕێگاکانی بەهێزکردنی بیرەوەری بیستن لە گەورەکان و منداڵان:
وەک وتمان زانیاری دەنگی بۆ ماوەی 2 بۆ 4 چرکە لە بیرگەدا دەمێنێتەوە. بێگومان بە پشتبەستن بەو توێژینەوەیانەی لەسەر کەسانی جیاواز ئەنجامدراون، هەندێک کەس دەتوانن زانیاری دەنگی بۆ ماوەی 9.7 چرکە هەڵبگرن. ئەمەش بەو مانایە نییە کە هەموو مرۆڤەکان بیرەوەری بیستنیان 10 چرکە بێت و کەمتر لەم بڕە بە تێکچوون دادەنرێت، بەڵکو بەو مانایەیە کە توانای بیرەوەری بیستن لە کەسانی جیاوازدا جیاوازە. توێژەران پێیان وایە ڕێگا هەیە بۆ بەرزکردنەوەی بیرەوەری بیستن لە کەسانی پێگەیشتوودا، بەتایبەتی ئەو کەسانەی کە بەهۆی جەڵتەی مێشک یان تەزووی مێشکەوە بیرەوەرییان لاواز بووە. ڕێگاکانی بەهێزکردنی ئەم بیرەوەرییە بریتین لە:
- گوێ لە مۆسیقا بگرە و چەند جارێک گوێ لە هەر گۆرانییەک بگرە. ئەو زانیاریانەی لە مۆسیقادا دەخرێنە بەردەم دەروون، بۆ ماوەیەکی زۆر لە مێشکدا دەمێننەوە.
- لەگەڵ کەسانی تر قسە بکە، لەسەر بابەتەکە بمێنەرەوە و هەوڵبدە ئەوەی دەیبیستیت لەبیرت بێت.
- سەرنجت لەسەر دەنگێکی دیاریکراو بێت، بەتایبەتی ئەگەر لە ژینگەیەکی ژاوەژاودا بیت. بۆ نموونە ئەگەر لەسەر شەقام قسە لەگەڵ کەسێک دەکەیت، هەموو سەرنجەکانت لەسەر تۆنی دەنگی بەرامبەرەکەت چڕبکەرەوە و قسە بکە و گرنگی بە دەنگی ئۆتۆمبێل مەدەن.
- سەرت بپارێزە و ئاگاداربە لەوەی لێت نەدرێت و ئازارت پێنەگات.
- تێکەڵەیەک لە بیرەوەری بیستن و بیرەوەری بینراو بەکاربهێنە. کاتێک گوێ لە دەنگی شتێک دەگریت، هەوڵبدە بیبەستیتەوە بە وێنەکەوە، ئەمەش وا دەکات ئەگەری ئەوە زیاتر بێت کە زانیارییەکان لە بیرەوەرییەکەتدا بچەسپێن.
چارەسەری تێکچوونی بیرەوەری بیستن لە منداڵان:
بەهێزکردنی بیرەوەری بیستن لە منداڵانی تووشبوو بە تێکچوونی پرۆسێسی زمان یان لەدەستدانی بیستن و کەڕبوون پێویستی بە ڕاهێنانی تایبەتمەند هەیە. لە پرۆسەی چارەسەری قسەکردن یان ڕاهێنانی مەعریفیدا، ئەم منداڵانە وردە وردە فێردەبن دەنگەکان بۆ ماوەیەک لە بیرەوەریدا بهێڵنەوە و پرۆسێسیان بکەن و کاردانەوەی پێویست بۆ دەنگەکە نیشان بدەن.
پەیوەندی بیرەوەری بیستن لەگەڵ جۆرەکانی تری بیرەوەری:
بە گشتی مرۆڤ 4 جۆری جیاوازی بیرەوەری هەیە؛ بیرەوەری هەستیاری، بیرەوەری کورتخایەن، بیرەوەری کارکردن و بیرەوەری درێژخایەن. با بکۆڵینەوە کە چۆن بیرەوەرییە بیستنەکانمان لەگەڵ ئەم بیرەوەرییانەدا جێدەبێتەوە. بیرگەی هەستیاری زانیاری هاتوو لە پێنج هەستەوە بۆ ماوەیەکی کورت هەڵدەگرێت. بۆ نموونە بیرگەی بیستن جۆرێکە لە بیرەوەری هەستیاری کە بەرپرسیارە لە هەڵگرتنی زانیارییەکانی گوێ.
کاتێک دەنگێک چەند جارێک دووبارە دەبێتەوە، یان بە ئاگادارییەوە گرنگی پێدەدەیت، یان تەنانەت دەنگێک کە پەیوەندی بە بیرەوەرییەکەوە هەیە لە مێشکتدا، بیرەوەری کورتخایەن چالاک دەبێت و دەنگەکە هەڵدەگرێت. کەواتە دوای 4 چرکە لەبیر ناچێتەوە. بەڵام بیرەوەری کورتخایەن زۆر بەهێز نییە و ئەگەری لەبیرکردنی ئەوەی بیستووتە هێشتا زۆرە.
بەگوێرەی لێکۆڵینەوەکان، زانیاریەکان تەنها بۆ ماوەی 30 چرکە لە بیرەوەری کورتخایەندا دەمێننەوە. دوای بیرگەی کورتخایەن بیرگەی کارکردن دێت. هەندێک لە زانا و پزیشکەکان دەڵێن بیرەوەری کارکردن بەشێکە لە بیرەوەری کورتخایەنی مرۆڤ، بەڵام هەندێکی تر بە فەزای جیا بۆ هەڵگرتنی زانیاری دەزانن. بیرگەی چالاک بەشێکی سنووردار لە زانیارییەکان هەڵدەگرێت بۆ ئەوەی بتوانێت ئەرکە مەعریفیەکانی ئەنجام بدات. بۆ نموونە کاتێک مۆسیقاژەنێک چەند نۆتێک دەبیستێت، دەتوانێت لە بیرەوەری چالاکەکەیدا بیهێڵێتەوە و دوای چەند خولەکێک هەمان نۆتەکان لێبدات.
کاتێک دەنگێک بە ڕادەی پێویست دووبارە دەبێتەوە، دەچێتە ناو بیرگەی درێژخایەن. هەر بۆیە لە سەرەتای بابەتەکەدا گۆرانییە دڵخوازەکەت بە ئاسانی بیرکەوتەوە. ئەو بیرەوەریانەی لە بیرەوەری درێژخایەندا هەڵگیراون بە دوو شێوەن؛ هەندێکیان بە نائاگایی هەڵدەگیرێن و هەندێکی تریش دەرئەنجامی هەوڵی هۆشیارانەن بۆ بیرهێنانەوەی هەندێک شت.
دوا وشە:
ڕەنگە بەسەرتدا هاتبێت لە شوێنێکدا گوێت لە دەنگێکی ئاشنا بووبێت و ڕووت لێکردبێت و یادگارییەکان لە مێشکتدا زیندوو ببنەوە. ئەمەش دەرئەنجامی هاوکاریی بیرەوەری بیستن و یادەوەری درێژخایەنەکانتە، کە هەندێک جار دەتبەستێتەوە بە یادەوەرییە باشەکانەوە و هەندێک جار ئازارەکان تازە دەکاتەوە. بە بەکارهێنانی ئەم بیرەوەرییە، دەتوانیت شتی جیاواز فێر بیت و چێژ لە مۆسیقا وەربگریت و پەیوەندی لەگەڵ کەسانی تردا بکەیت. لەم بابەتەدا پشکنینی کارکردی ئەم بەشەی مێشکمان کرد. هەر پرسیارێکتان هەیە لەسەر ئەم بابەتە، لە بەشی کۆمێنت پرسیار بکەن.
