15 شت کە نابێت لە یانەی وەرزشی ئەنجامی بدەیت!
نزیکەی هەموو کەسێک دەزانێت چی بکات لە یانەی وەرزشی ، بەڵام ئایا دەزانیت چی نەکەیت؟ لە کاتی پڕ لە پڕدا، ئەم شوێنانە پڕن لە وەرزشوانانی ماندوو و ئارەقاوی کە لە شوێنێکی تاڕادەیەک بچووک کۆبوونەتەوە کە بەزۆری هەواگۆڕکێی گونجاویان نییە بۆ باشترکردنی تەندروستی و لەشجوانی جەستەیان لە ڕێگەی جوڵە و بەکارهێنانی وزە.
لە زۆربەی حاڵەتەکاندا کەرەستە و شوێنی بەردەست بەشی ئەوە ناکات کە هەموو ئەندامەکان لە یەک کاتدا بەکاری بهێنن و لە هەمان کاتدا هەموو ئەو کەسانەی کە لە یانەی وەرزشی ڕاهێنان دەکەن ئاستی ڕۆشنبیری و کۆمەڵایەتی یەکسان نین.
لێرەدایە کە ڕەفتاری تاکەکەسی وەرزشوانان گرنگتر دەبێت لە ئارامگرتن و ڕێگریکردن لە خۆلێدانێکی نەخوازراو. لەم بەشەی خوارەوەدا لیستی ئەو شتانەمان کۆکردۆتەوە کە نابێت لە یانەی وەرزشی ئەنجامی بدەیت بۆ ئەوەی یارمەتیت بدات ئەو شتانە لەبیرت بێت کە ڕەنگە لەبیرت کردبێت و ڕەچاوی بنەما سەرەکییەکانی ئەتەکێتی یانەی وەرزشی بکەیت.
1. نهێنی کەسانی تر پێشێل مەکە
هەموو یانەی وەرزشی لە هەندێک کاتەکانی ڕۆژدا قەرەباڵغ دەبێت و لەوانەیە ئەوەندە شوێنی ڕاهێنانت نەبێت وەک بەیانی هەینی. لەم حاڵەتەدا تکایە خۆپەرست مەبن و دەستدرێژی مەکەنە سەر تایبەتمەندی کەسانی تر. باشترە شوێنێکی گونجاو بۆ پراکتیزەکردنەکەت بدۆزیتەوە کە لە دەست و پێی کەسدا نەبیت. ئەگەر قەرەباڵغی ڕێگەت پێنەدا ئەم کارە بکەیت، داهێنەر بە و دەست بە مەشقێکی تر بکە یان تەنها ماوەیەک چاوەڕێ بکە تا شوێنێکی گونجاوت بۆ دەکرێتەوە.
2. لەبەردەم کەسێکدا تێپەڕ مەکە کە لەبەردەم ئاوێنەدا مەشق دەکات
زۆرێک لەو کەسانەی کە لە یانەی وەرزشی دا وەرزش دەکەن، ئاوێنەیەکی بەرزی بەردەست وەک ڕێنمایی بەکاردەهێنن لەکاتی بەرزکردنەوەی قورساییەکان بۆ ئەوەی دڵنیابن لە پاراستنی دۆخی جەستە و هاوسەنگی دروست. تێپەڕین لەبەردەم کەسێکدا کە لەبەردەم ئاوێنەدا مەشق دەکات یان چاودێری جەستەی دەکات، یەکێکە لەو شتانەی بەڕاستی قێزەون و بێ ئەدەبیانە؛ بۆیە باشتر وایە هەمیشە خۆتان لەم جۆرە کارانە بەدوور بگرن.
3- دوای بەکارهێنانی ئامێرێک یان بنکەیەک پاکی بکەرەوە
لەکاتی وەرزشکردن لە یانەی وەرزشی، تکایە ڕەچاوی بکەن و ئارەقەی جەستەتان لەسەر ئامێر و کورسییەکان بەجێ مەهێڵن. حەز دەکەیت کاتێک پشت بە کورسی ئامێرێک دەبەستیت بە تەواوی تەڕ ببیت؟ سروشتییە وەڵامەکە نەرێنییە.
بۆیە لەبیرت بێت کە ئەوانی تر لەم ڕووەوە هیچ جیاوازییەکیان لەگەڵ تۆ نییە و پاککردنەوەی ئامێرێک دوای بەکارهێنانی تەنها کەسایەتی کۆمەڵایەتی گەشەسەندووت نیشان دەدات. لە زۆرێک لە یانەکاندا کەلوپەلی پاککردنەوە و خاولی کاغەزی بەردەستە بۆ بەکارهێنانی وەرزشوانان، هەروەها دەتوانیت بەکاریان بهێنیت بۆ پاککردنەوەی شوێنی مەشقەکانت بە خێرایی و بە ئاسانی.
4- لەکاتی قەرەباڵغی یانەی وەرزشی دا چەند ئامێرێک لەیەک کاتدا بەکارنەهێنرێت
ئەگەر کاتی ڕاهێنانەکانت ڕێگری لە کاتژمێرە سەرقاڵییەکانی یانەی وەرزشی نەکات، دەتوانیت بە دوو ئامێر یان زیاتر کۆمەڵە جوڵە دڵخوازەکانت بسوڕێنیتەوە. بەڵام ئەگەر لە لوتکەی یانەی وەرزشی دا ڕاهێنان دەکەیت یان کەسانێک هەبن چاوەڕێی بەکارهێنانی ئامێرەکەت دەکەن، باشتر وایە لە یەک کاتدا تەنها بە یەک ئامێر ڕاهێنان بکەیت.
5. لەسەر کورسی ئامێرەکان پشوو مەدەن
ئەگەر یانەی وەرزشی سەرقاڵی و کەسانی تر چاوەڕێی نۆرەی خۆیان دەکەن بۆ بەکارهێنانی ئەو ئامێرەی کە بەکاری دەهێنیت، ئەوا بە دانیشتن لەسەر هەمان ئامێر پشوو مەدە. تەنانەت نەبوونی ڕیزیش بەو مانایە نییە کە کەس چاوەڕێی بەتاڵی ئامێرەکەت ناکات.
لەوانەیە کەسێکی تر لەسەر ئامێرێکی تر کات بکوژێت بۆ ئەوەی بتوانێت ئامێرەکەت بەکاربهێنێت هەر کە بەتاڵ بوو. باشتر وایە ماوەی پشوودان لە نێوان سێتەکاندا بە دانیشتن لەسەر کورسییە تایبەتەکان بەسەر بەریت.
6- قسە لەگەڵ کەسێک مەکە کە مەشق دەکات
ڕاستە ئەو پەیوەندییە کۆمەڵایەتیانەی کە دروست دەبن، یەکێکە لە لایەنە گرنگەکانی ڕاهێنان لە یانەی وەرزشی بۆ زۆرێک لە وەرزشوانان، بەڵام دروستە ئەو کەسانە لەبەرچاو بگیرێن کە ڕاهێنان دەکەن.
قسەکردن لەکاتی بەرزکردنەوەی قورساییدا دەتوانێت سەرقاڵکەر بێت، یان کەسێک کە لەسەر ئامێری ڕۆیشتن یان پاسکیل ڕادەکات، هەناسەیەکی ئەوتۆی نابێت کە خۆی لەگەڵتدا گەرم بکاتەوە. باشترە لە کاتی مەشق و ڕاهێناندا ڕێز لە تایبەتمەندی کەسانی تر بگیرێت و پشووەکان بەکاربهێنرێت بۆ دروستکردنی پەیوەندی و دۆزینەوەی هاوڕێی نوێ.
7. مۆبایلەکەت بە دەنگی بەرز بەکارمەهێنە
هیچ شتێک وەک قسەکردن بە تەلەفۆن وزە و ڕێکخستنی یانەی وەرزشی تێکنادات؛ جگە لەوەش زۆربەی ئەو کەسانەی دەنگیان بەرز دەکەنەوە لەکاتی قسەکردن بە مۆبایل، بە ئەگەرێکی زۆرەوە درک بەوە ناکەن کە چەندە دەنگیان بەرزە. بەهەموو ڕاستگۆییەوە دەبێ بڵێین ڕەنگە تۆش یەکێک لەو کەسانە بیت، بەتایبەتی ئەگەر لە ڕێگەی تەلەفۆنەوە هەواڵی زۆر خۆش یان ناخۆشت پێگەیشت.
یەکەم پێشنیارمان ئەوەیە کە مۆبایلەکەت لەناو لۆکەردا بەجێبهێڵیت و بەتەواوی سەرنجت لەسەر پرۆگرامی ڕاهێنان بێت، بەڵام ئەگەر ئەمە بۆت نەکرا، تکایە وەڵامی پەیوەندییە تەلەفۆنییەکانت بدەرەوە لەدەرەوەی هۆڵی وەرزش تا بتوانن گفتوگۆیەکی باشتر بکەن ومافی کەسانی تر پێشێل نەکەن.
8. ڕێزبەندی بەکارهێنانی ئامێرەکان تێکەڵ مەکە
لە زۆربەی یانەی وەرزشی دا، ئەو ئامێرانەی وەرزشکردن کە بەکاریدەهێنن، ڕەنگە ڕیزبەندییەکی دیاریکراو هەبێت کە بەکاردەهێنرێن. لە یانە پیشەگەرەکاندا ئەم ئامێرانە بە پلێت ژمارەیان پێدەدرێت یان ڕێزبەندی کارکردن لە فلۆچارتێکدا دیاری دەکرێت. لەم حاڵەتەدا ڕێز لە ڕێکخستنی دامەزراو و پڕۆسەی کاری وەرزشوانانی تر بگرن و لەبەردەم کەسدا باز مەدەن.
9- پلێتەکانی کێش لەسەر ئامێرەکان بەجێ مەهێڵن
وەک دەزانن له یانەی وەرزشی کارمەندی فول تایمیان نییە و کەس بەرپرسیار نییە لە کۆکردنەوەی پاشماوەکانت، بۆیە باشتر وایە ئەو کێشانەی کە زیادت کردوون بۆ ئامێرەکە دوای بەکارهێنان، بگەڕێنیتەوە، بۆ ئەوەی ڕاهێنانی زیادتر بکی و کەسانی تر بتوانن بە ئاسانی ئەو کێشانە بدۆزنەوە کە پێویستیانە.
10- دووربکەوەرەوە لە لێدوانی نەرێنی لەسەر ئەو کەسانەی کێشیان زیادە
هەموو مرۆڤەکان هەمان باری جەستەیییان نییە. هەندێکیان بەهۆی جیناتیکی باش و خووی خواردنی باش و چالاکیی جەستەییەوە باری جەستەیی باشتریان هەیە. ئەگەر تۆ یەکێکیت لەو کەسانە، تکایە پشتگیریان بکە و تا دەتوانیت یارمەتیان بدە لەبری ئەوەی له یانەی وەرزشی سەیری خوارەوە بکەیت و گاڵتە بەو کەسانە بکەیت کە کێشیان زیادە و وەرزش دەکەن لە هۆڵی وەرزشەکەتدا.
ئەوەی کە کەسێک سەرەڕای ئەوەی کێشی زیادە دەست بە ڕاهێنان دەکات، خۆی لە خۆیدا هەنگاوێکی گەورەیە، هاندانی وەرزشوانانی دیکەش دەتوانێت ڕۆڵێکی یەکلاکەرەوە بگێڕێت لە پاراستنی پاڵنەر و بەم شێوەیە بەردەوامبوون لە ڕاهێنانەکانیان.
تەنانەت ئەگەر ناتەوێت وزە خەرج بکەیت بۆ پشتگیریکردنی ئەو کەسانەی کە لە سەرەتای گەشتی تەندروستی و تەندروستییاندان، تکایە لە ڕێگەی پێشکەوتنی کەسەوە مەوەستە و لەبیرت بێت کە یەکەم ڕۆژ کە دەستت بە ڕاهێنان کرد، ڕەنگە تۆش وەک ئێستا باشیت، پێش ئه‌مه لەشجوانی نەبوویت.
11-هەڵبژاردنی جلوبەرگی گونجاو بە داپۆشینی پێویست
ڕاستە ئەو جل وبەرگانەی کە ڕاهێنانی پێدەکەن پێویستە ئەوەندە ئاسوودە بن کە ڕێگەت پێبدات هەموو جوڵە وەرزشییەکان ئەنجام بدەیت بەبێ ئەوەی کێشە دروست بکەیت، بەڵام تکایە زیادەڕەوی مەکە! لەبەرکردنی جل و بەرگی زۆر کورت و زۆر تەسک ڕەنگە بۆت سەرنجڕاکێش بێت کە بەدوای گەشەکردنی جەستەیی خۆتدا دەگەڕێیت، بەڵام دەتوانێت ببێتە هۆی دروستکردنی دیمەنی ئەوەندە خۆش نەبێت بۆ وەرزشوانانی دیکە لە یانەی وەرزشی!
جگە لە بابەتی دەرکەوتنی نەشیاو، ئەم بابەتە لە بەرژەوەندی تەندروستی ئێوەشدایە چونکە بە داپۆشینی بەشەکانی زیاتری لەش، دەتوانیت بەرکەوتنی پێست لەگەڵ بەشە پیسبووەکانی ئامێرەکانی یانەی وەرزشی بپارێزیت و تەندروستیت باشتر بپارێزیت.
هەروەها لەبەرکردنی جلوبەرگی زۆر تووند ڕێگری دەکات لە ڕۆیشتنی خوێنی دروست لە جەستە و دەوروبەری ئەندامە گرنگەکان و کاریگەری لەسەر کوالیتی ئەنجامی ڕاهێنانەکانت دەبێت. باشترین جلوبەرگ بۆ یانەی وەرزشی جلوبەرگی تاڕادەیەک شل کە دەتوانێت ئاستێکی قبوڵکراوی جەستە داپۆشێت و لە هەمان کاتدا بەهۆی خۆلێدانێکی درێژخایەن پێست تووشی خوران ناکات.
تکایە دوربکەونەوە لە لەبەرکردنی جلوبەرگ و بەتایبەتی پێڵاو لەدەرەوەی ژینگەی یانەکان چونکە دەبێتە هۆی گواستنەوەی پیسبوون لەناو ژینگەی یانەکان کە بەزۆری شوێنێکی باشە بۆ گەشەکردنی هەموو جۆرە بەکتریا و ڤایرۆس و قارچکەکان بەهۆی هەوای گەرم و شێدارەوە.
12- دوای ڕاهێنان کێشەکان فڕێ مەدە بەدەوری خۆیدا
لە یانەی وەرزشی کاتێک کێشەکان یان باربێلەکە دەخەیتە سەر زەوی یان دەوروبەرت دوای تەواوکردنی سێتی ڕاهێنان، دەنگێکی بەرز و لەرزین دروست دەکەیت کە دەتوانێت کەسانی دەوروبەرت سەرقاڵ بکات. هەروەها ئەگەری برینداربوونی تۆ و کەسانی دیکە زیاد دەکات.
بۆیە تکایە خۆتان بەدوور بگرن لە ژاوەژاوی زیادە و ئەگەری هەیە کەسانی دیکە بکێشن دوای ڕاهێنانەکە. دوای ڕاهێنانەکە کێشەکان لە شوێنی پێشوەختە دیاریکراو دابنێ بۆ ئەوەی کەسانی تر بە ئاسانی بتوانن ئەو ئامێرانە بدۆزنەوە کە پێویستیانە.
13- ڕۆڵی پارێزەری کەسانی تر مەگێڕە
زۆربەی خەڵک لە یانەی وەرزشی لەکاتی وەرزشکردندا تووشی مەزاج دەبن. تکایە خۆتان بەدوور بگرن لە دەستوەردان لە پراکتیکی کەسانی تر بۆ ئەوەی ئاماژە بەوە بکەن کە پێتان وایە ئەوان چی هەڵە دەکەن یان بۆ ئەوەی ڕێگەیەکی باشتر یان دروستیان پیشان بدەن بۆ ئەنجامدانی ئەو جوڵەیە.
ئەگەر پێت وایە کەسێک بە شێوەیەکی مەترسیدار مەشق دەکات، دۆخەکە بۆ یەکێک لە ڕاهێنەرەکانی یانەکە ڕوون بکەرەوە و داوای لێبکە قسە لەگەڵ ئەو کەسە بکات کە قسەی لەسەر دەکرێت. کاری تۆ نییە ڕۆڵی پۆلیسی یانەکان ببینیت.
14- جارێکی تر جل و بەرگی پیسی ڕۆژی پێشوو لەبەر مەکە
یەکێک لە گرنگترین بابەتەکان لە یانە وەرزشییەکان پاکوخاوێنی کەسییە. ڕاستە زۆر کەس پێیان وایە ئەو جلوبەرگانەی کە پێشتر لەبەریان کردووە وە بۆنی گرتووە بۆ یانەی وەرزشی هیچ شتێکی خراپ نییە، بەڵام هەوڵبدە یەکێک نەبیت لەوانە.
مەگەر جەستەت بەشێوەیەکی نائاسایی هیچ جۆرە ئارەقەیەکی تێدا نەبێت، بەڵام ئەگەر وەک کەسانی تر بە چالاکیی جەستەیی ئارەق دەکەیتەوە، تکایە کەسانی دیکە لە بۆنی زۆرەملێی ڕاهێنانی ڕۆژانی پێشوو بێبەری بکە و جل و بەرگی خاوێن لەبەر بکە.
15. دەم و لووتت لە تەوالێتی یانەی وەرزشی پاک مەکەرەوە
ئەمە پێویستی بە ڕوونکردنەوەی زیاتر نییە! چونکە هەندێک جار باشترە باسەکە نەکرێتەوە! ئه م خاڵه یه کێکه له بابه ته سه ڕه تایه کانی په ڕوه ڕده و ئه ته کێتی کۆمه ڵایه تی که ده بوو له مێژه فێری ببیت وە لە یانەی وەرزشی یان هەر شوێنێکی گشتی چاودێری بکەن.
دوا وشە:
لە کۆتاییدا پێویستە بزانیت کە ڕەچاوکردنی هەموو ئەم 15 خاڵە بۆ هەموو کەسێک پێویستە و ئەگەر بتەوێت ڕەچاوی بنەماکانی ئەتەکێتی کۆمەڵایەتی بکەیت لە کۆمەڵگادا، ئەمە یەکێکە لە گرنگترین شتەکان چونکە لە یانەی وەرزشی دا مامەڵە لەگەڵ زۆر کەسی ئەوێدا دەکەیت و ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر تەندروستی جەستەیی تۆ دەبێت و تۆ کاریگەری لەسەر کەسانی تر هەیە.
