قسەکردن لەسەر بابەتی سێکسی هەمیشە تابوویەکی گەورە بووە. بە تایبەت لە وڵاتی ئێمەدا توندوتیژی لەسەر ئەم پرسە زۆر زیاتر بووە و ئێستاش لە هەموو شوێنێکی تر زیاترە. لە کولتوری ئێمەدا قسەکردن لەسەر سێکس بە یەکێک لە ناشرینترین شتەکان دادەنرێت کە دەکرێت. ڕەنگە پاراستنی ئەدەب تاکە فەزیلەتێک بێت لە بێدەنگی لەم بابەتەدا، بەڵام سەدان کەموکوڕی و کێشەی جیاواز لێیەوە سەرهەڵدەدەن و کاریگەرییان لەسەر کۆمەڵگا هەیە.
باسکردنی بابەتی سێکسی:
باسی سێکس نەکردن تەنها دەبێتە هۆی بڵاوبوونەوەی زانیاری هەڵە و چەواشەکردنی پرسەکە و حوکمدانی درۆ. لە هەمووی گرنگتر دەتوانێت ببێتە هۆی دابەزینی ئاستی تەندروستی سێکسی لە کۆمەڵگا و ئەو کێشانەی کە لێیەوە سەرهەڵدەدەن. قسەکردن بە ئاشکرا لەسەر سێکس دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ ئاساییکردنەوەی یەکێک لە باوترین کردەوەکانی مرۆڤ و یارمەتیدەرە بۆ زیادکردنی هۆشیاری گشتی سەبارەت بەو بابەتە. هەر لەبەر ئەمەشە کە ئێستا زیاتر لە جاران پێویستە بە ڕوونی باسی سێکس بکەین.
بێدەنگی کۆمەڵگا سەبارەت بە تەندروستی سێکسی:
زۆرێک لە پیشەگەرەکانی بوارە پەیوەندیدارەکان ڕایانگەیاندووە کە زۆربەی ئەو پرسانەی کە ڕۆژانە مامەڵەیان لەگەڵدا دەکەن لە جیهانی دەرەوەی فەرمانگەدا بێدەنگ کراون. دەگمەنە خەڵک لە کۆبوونەوە دۆستانەکانیاندا گفتوگۆیەکی کراوە و ڕاشکاوانە لەسەر پرسەکانی وەک لەبارچوون، سوڕی مانگانە، درەنگانی دووگیانی، نەزۆکی، گرژی سێکسی ، یان وەستانی سوڕی مانگانە بکەن. کەم کەس دەبینرێت کە باس لە بابەتگەلێکی وەک ناسنامەی ڕەگەزی، بێ سێکسی، ناڕێکی لە کۆئەندامی زاوزێ، یان پرسە هاوشێوەکان لە ئاهەنگەکاندا بکەن.
قسە نەکردن لەسەر بابەتی سێکسی و بابەتەکانی پەیوەندیدار، دابەشبوونێکی گەورەی لە نێوان مرۆڤەکاندا دروست کردووە. گرنگ نییە هۆکارەکەی چییە؛ جا بە هۆی بابەتی ئایینی بێت یان چوارچێوە کۆمەڵایەتیەکان، لە هەر حاڵەتێکدا هەموو شتێک سەبارەت بە بابەتی سێکسی لە کۆمەڵگای ئێمەدا بێدەنگ دەمێنێتەوە. وەک کراسێکی کۆن وایە کە لە قووڵایی دۆشەکەکەماندا شاردۆتەوە و شەرمەزارین لەبەری بکەین.
گرنگی نەدان بە پرسە باوەکانی وەک سێکسوالیتی لێکەوتەی بۆ کۆمەڵگا دەبێت؛ لە نێو ئەم دەرئەنجامانەدا دەتوانین ئاماژە بەمانەی خوارەوە بکەین:
- شەرمەزاری و زیادبوونی زانیاری هەڵە و ترس لە دەرئەنجامە نەرێنییەکانی ئەم پشتگوێخستنە دەبن.
- تەنانەت لەوەش زیاتر، بێدەنگی سەبارەت بە پرسە سێکسییەکان دەتوانێت سووتەمەنی پەرەسەندنی تێڕوانینە هەڵەکان لەم بوارەدا بێت.
- ئەم بێدەنگییە دەتوانێ شەرمەزاری و چەندین چەقبەستوویی درۆینە لە کۆمەڵگادا بڵاوبکاتەوە.
بێدەنگی سەبارەت بە پرسە سێکسییەکان پرسەکە ناسڕێتەوە؛ تەنها دەیکاتە تابویەک کە زۆر کەس بە ناڕەحەتی دەزانن باسی بکەن. هەریەکێک لەوانەی سەرەوە لە کۆتاییدا دەتوانێت ببێتە هۆی تێنەگەیشتن لە پرسە سێکسییەکان و پێشوەختە زانین و حوکمدانی بێ بنەما.
بابەتی سێکسییەکان بە تەواوی ئاسایین:
هەموو مرۆڤێک کە لەسەر زەوی دەژی، دەرئەنجامی پەیوەندی سێکسییە. ئەم فاکتەرە خۆی باشترین هۆکارە بۆ ئەوەی بزانین بابەتی سێکسی لە ئاساییترین کردارەکانی مرۆڤدایە. قسەکردن لەسەر پرسە سێکسییەکان بە ئاشکرا و ڕاشکاوانە دەتوانێت ڕێگری لە هەر ڕەفتارێکی هەڵە یان سیاسەتێکی هەڵە بکات.
زیادکردنی زانیاری لەم بوارەدا یارمەتی خەڵک دەدات بڕیاری ئاگادارانە و تەندروستتر بدەن؛ هەروەها یارمەتیان دەدات بۆ بەدەستهێنانی تێگەیشتنێکی باشتر لە ئەزموونە هاوبەشەکان. پێویستە بزانیت قسەکردن لەسەر سێکس لە پشت شاشەی مۆبایلەوە ناتگەیەنێتە هیچ شوێنێک. پێویستە ئەم گفتوگۆیانە لە دونیای واقیعدا ئەنجام بدرێن و بە یارمەتی ئەو بابەتە سێکسییەکان ئاسایی بکرێنەوە و ڕێگری لە زانیاری هەڵە بکرێن.
قسەکردن لەسەر پرسە سێکسییەکان لە ڕوانگەی تەندروستی جەستەییەوە:
ئەگەر بمانەوێت لە ڕوانگەی تەندروستی جەستەییەوە سەیری ئەم بابەتە بکەین، دەبێت ئەوە بزانین کە گفتوگۆی کراوە سەبارەت بە بابەتی سێکسی دەتوانێت زۆر ڕاستیمان بۆ دەربخات. لە نێو ئەم ڕاستیانەدا ئەمانەی خوارەوە هەن:
- لەبارچوون زۆر زیاتره لەوەی بیری لێدەکەیتەوە؛ نزیکەی لەسەدا 31ی هەموو دووگیانیەکان بە لەبارچوون کۆتایی دێت.
- هەروەها دووگیانی دەرەوەی منداڵدان زۆر باو و ئاساییە؛ ئامارەکان دەریدەخەن لە هەر هەزار دووگیانیدا، لە نێوان 10 بۆ 14 دووگیانی دەرەوەی منداڵدان ڕوودەدەن.
- لە کۆمەڵگادا شوناس و ئاراستەی سێکسی جیاواز هەیە؛ ڕەنگە ئاراستەی سێکسی جیاواز دەرئەنجامی ئەم نەبوونی هۆشیارییە بێت بۆ پرسە سێکسییەکان.
بیهێنە بەرچاوت ئەگەر خەڵکی کۆمەڵگای ئێمە بە ڕادەیەکی پێویست لەم ڕاستیانە ئاگادار بکرایەتەوە. پاشان، بێ گومان هۆشیاری خەڵک لە پرسە سێکسییەکان زۆر زیاتر دەبوو، هەروەها ئاستی قبوڵکردن لە نێوانیاندا بە شێوەیەکی بەرچاو زیاد دەکات.
پەرەپێدان و باشترکردنی تەندروستی گشتی:
با بگەڕێینەوە بۆ ڕوانگەی پزیشکی و تەندروستی جەستەیی. لەم ڕوانگەیەوە سوودەکانی باسکردنی بابەتی سێکسی تەواو دیارە. با ئامارە جیهانییە بەردەستەکان بەکاربهێنین بۆ سەلماندنی ئیدیعاکەمان. ئەم ئامارانە دەریدەخەن کە لە وڵاتانی وەک سوید و هۆڵەندا کە پەروەردەی سێکسی بە تەواوی لە قوتابخانەکاندا دەخوێندرێت، ڕێژەی نەخۆشییە سێکسییە گواستراوەکان (STIs) و دووگیانی نەخوازراو زۆر کەمترە.
لەبەرامبەردا ئەو وڵاتانەی بێدەنگن بەرامبەر پەیوەندی سێکسی و پرسە پەیوەندیدارەکان بەزۆری ڕێژەی تووشبوون بە نەخۆشییە سێکسییە گواستراوەکان زیاترە؛ هەروەها ڕێژەی تووشبوون بە ئایدز و دووگیانی هەرزەکاران زیاترە. لەم وڵاتانەدا پەروەردەی سێکسی بۆ قوتابیان زۆر سنووردار و ناتەواوە و زۆرجار ئەم بابەتانە بە تابو دادەنرێت.
ئاشکرایە تا پەروەردەی تەندروستی سێکسی لە کۆمەڵگادا زیاتر بێت، خەڵک کەمتر دەترسن لە داوای یارمەتی لە کەسانی پسپۆڕ. هەروەها زیاتر ئاگاداری پاراستنی تەندروستی سێکسی خۆیان دەبن.
سوودەکانی قسەکردن بە ئاشکرا لەسەر بابەتی سێکسی بۆ تەندروستی دەروونی:
جگە لە تەندروستی جەستەیی، قسەکردن بە ئاشکرا لەسەر بابەتی سێکسی دەتوانێت چەندین سوودی تەندروستی دەروونیشی هەبێت. ئەم جۆرە گفتوگۆیانە یارمەتیدەرمان دەبن بۆ ئەوەی بە ئاسانی بەسەر تەحەددیاتەکاندا زاڵ بین و پەیوەندییەکی قووڵتر لەگەڵ کەسانی دیکە (هاوسەر یان هاوبەشی سۆزداری)دا بچێنین.
کاتێک مرۆڤەکان لەکاتی ڕووبەڕووبوونەوەی کێشەکان هەست بە تەنیایی دەکەن، بێ گومان زیاتر تووشی دڵەڕاوکێ و خەمۆکی دەبن. قسەکردن لەسەر پرسە سێکسییەکان بە ئاشکرا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دروستکردنی هەستی سەربەخۆیی و نزیکایەتی کۆمەڵایەتی لە نێوان خەڵکدا. هەروەها دەتوانێت گۆشەگیریی خەڵک کەم بکاتەوە و هانیان بدات لە کاتی پێویستیدا بەبێ نیگەرانی داوای یارمەتی بکەن.
تەنانەت لە دەرەوەی ئەم شتانەش گرنگە بزانیت کە پەیوەندی سێکسی تەندروست لەگەڵ هاوبەشی ژیانت دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ باشترکردنی تەندروستی دەروونی. زۆرێک لەلێکۆڵینەوەکان دەریدەخەن کە پەیوەندی سێکسی دڵخۆشکەر لەگەڵ هاوبەشی سۆزداری دەتوانێت فشار و دڵەڕاوکێ زۆر کەم بکاتەوە. هەروەها دەتوانێت هەستی خۆشی و بەختەوەری نێوان هاوسەرەکان بەرز بکاتەوە. هەموو ئەمانە بەستراوەتەوە بە گفتوگۆی کراوە سەبارەت بە پرسە سێکسییەکان.
دیالۆگ دەتوانێت پردێک لە بۆشاییەکان دروست بکات:
هەموو مرۆڤێک لەسەر ئەم هەسارەیە دەتوانێت ڕۆژێک ڕووبەڕووی کێشەی تەندروستی سێکسی ببێتەوە. ڕەنگە ڕۆژێک هەریەکێک لە ئێمە پرسیاری هەبێت سەبارەت بە پرسەکانی وەک بایۆلۆجی، دووگیانی، ڕێگری لە دووگیانی، باڵغبوون، ڕەگەز و ناسنامەی ڕەگەزی. باشترین و ڕەنگە تاکە چارەسەر بۆ گەیشتن بە وەڵامێکی گونجاو قسەکردنە. لە ڕێگەی گفتوگۆی کراوەوە دەتوانین سوود لە ئەزموونی ئەوانی تر وەربگرین و کەلێنەکان پڕ بکەینەوە.
بە تێگەیشتن لەوەی ئەزموونەکانی مرۆڤ چەندە لەیەک دەچن، دەتوانین زیاتر پەیوەندیمان لەگەڵ ئەوانی دیکەدا هەبێت. هەروەها گوێگرتن لە کەسانی تر و قسەکردن دەتوانێت زۆرێک لە ناکۆکیەکان نەهێڵێت. ئەم گفتوگۆیانە ئەوەمان بیردەخەنەوە کە مرۆڤەکان بەیەکەوە دەبەستێتەوە. مرۆڤایەتی هاوبەشمان ئەوەیە کە لە ژیاندا بەرەو پێشەوەمان دەبات و ئازادی و دادپەروەریمان بۆ دەهێنێت.
وشەی کۆتایی:
قسەکردن لەسەر بابەتی سێکسی لەگەڵ هاوبەشی ژیانت، لەگەڵ دایک و باوکت، لەگەڵ پزیشک و پزیشکە پسپۆڕەکانت و تەنانەت لەگەڵ هاوڕێیەکت یان ڕاوێژکارێک، هەموویان دەتوانن ڕێگری لە هەڵەیەک بکەن کە تەندروستی تاکێک و دواجاریش تەندروستی کۆمەڵگایەک دەخاتە مەترسییەوە. بۆیە لەبری ئەوەی بێدەنگ بیت و بڕیاری هەڵە بدەیت، لەگەڵ کەسانی دروست قسە بکە لەسەر ئەم بابەتە.
