ئەگەر مرۆڤەکان کۆمەڵێک ڕێنمایی چێشت لێنان پەیڕەو بکەن، دەتوانن چێشتلێنانێکی چێژبەخشتر و کاریگەرتر دروست بکەن و وزەی کەمتر لە ئامادەکردنی خواردن لە چێشتخانەدا خەرج بکەن. ڕەچاوکردنی زنجیرەیەک ئامۆژگاری بۆ چێشت لێنان و پاراستنی خانوو یارمەتییەکی زۆر دەدات بۆ ژنان و پیاوان لە دۆخێکی باشتری چێشت لێنان و ماڵەوەدا.
ئامۆژگاری سەرەکی بۆ چێشت لێنان:
1. باشترین ڕێگا بۆ هەڵدانەوەی بەستنی ماسی ئەوەیە کە ماسییەکە بخەیتە ناو شیرەوە. شیر تامی سەهۆڵاوی ماسی لادەبات و تامێکی تازەی پێدەبەخشێت.
2. بۆ ئەوەی کێکەکە نەڕژێت لەگەڵ میوەی وشککراوە یان کشمشیدا، بیانخە ناو ئاردەوە و پاشان بیانخە ناو تەواوکەری کێکەکەوە.
3. زیادکردنی خوێ بۆ گۆشتی خاو پێش کوڵاندن تامەکەی لەناو دەبات، هاوکات زیادکردنی کەمێک خوێ بۆ ماسی پێش کوڵاندنی تامەکەی زیاد دەکات.
4. لەکاتی سورکردنەوەی سەوزە یان گۆشت، لەکۆتایی کارەکەدا بڕێکی کەم شەکر، هەنگوین یان شەربەتی میوەی تێبکە بۆ ئەوەی گلاز بێت و تامێکی خۆشتر بێت.
5. بەهاراتی گوێزی هیندی لە کۆتاییدا بخەرە ناو خواردنەکە چونکە گەرمیەکەی تامەکەی لەناو دەبات.
6. کاتێک کاهوو بە بەکارهێنانی چەقۆ دەبڕیت، ڕەنگی گۆشە بڕاوەکانی کاهووەکە دەگۆڕێت، بۆیە کاهووەکە بە دەست ببڕە.
7. پێش کبابکردنی خواردنەکە، سیخەکانی کەباب و ئامێری گریلەکە چەور بکە.
8. بەکارهێنانی کەوچکێکی درزدار لەکاتی ڕشتنی تەواوکەری کێکەکە بۆ ناو قاڵبەکە ڕێگری دەکات لە دروستبوونی بڵق.
9. زیادکردنی کەوچکێک سرکە بۆ ناو ڕۆن لەکاتی سورکردنەوەی دۆناتس ڕێگری دەکات لە هەڵمژینی ڕۆن.
10. بۆ تازەکردنەوەی سەوزەکە، بیخە ناو ئاوی سارد کە کەمێک ئاوی لیمۆی تێدایە.
11. لەکاتی بەکارهێنانی کەرە لە چێشت لێناندا کەمێک زەیتی تێبکە بۆ ئەوەی کەرە نەسووتێت.
12. بۆ کوڵاندنی هێلکە، بیخە ناو ئاوی کوڵاو پاشان ئاگرەکەی دابەزێنە. ئەم شێوازە ڕێگری دەکات لە درز کەوتنی توێکڵی هێلکە.
13. ئەگەر پلانت هەیە ماسییەکە بۆ ماوەی زیاتر لە ڕۆژێک بەستەڵەک بکەیت، ئەوا بە تەواوی بە خوێ و زەردەچەوە بیپۆشە و دواتر بەستوو بکە.
14. بۆ ڕێگری کردن لە هێرشی مێرووەکان، بڕێک مێخەک بخەرە ناو دەفری فاسۆلیا.
15. بۆ درێژکردنەوەی تەمەنی ڕەفەی قاوە، بیخە ناو دەفرێکی داپۆشراو و پاشان بیخە ناو سەلاجە.
16. کەفی سپێنەی هێلکەی بەستوو، باشترە.
17. بۆ پاراستنی سپێتی برنجەکە چەند دڵۆپێک ئاوی لیمۆ بخەرە ناو ئاوی برنجەکە لەکاتی کوڵاندندا.
ئامۆژگاری پراکتیکی بۆ چێشت لێنان:
1. ڕێگریکردن لە ڕەشبوونەوەی دەفری ئەلەمنیۆم:
- لەکاتی کوڵاندنی فاسۆلیا لەناو مەنجەڵەکەدا چەند دڵۆپێک سرکە یان ئاوی لیمۆی تێبکە؛ بەم کار دەفرەکەت بە سپی دەمێنێتەوە و تامی فاسۆلیا باشتر دەبێت.
2. ئەگەر دەتەوێت ئاوەکە خێراتر بکوڵێت:
- ئەگەر پەلە دەکەیت و دەتەوێت ئاوی مەنجەڵەکەت زووتر بکوڵێت، کەمێک خوێی تێبکە.
- ئەگەر دەتەوێت ئاوی سامۆڤار زووتر بکوڵێت، سەرەتا سامۆڤارەکە تا نیوەی پڕ بکەرەوە. دوای گەرمبوونی باقی ئاوەکە بڕێژە ناو سامۆڤارەکە.
3. تێبینی دەربارەی لیمۆی عومانی:
- لە دایکەکانمانەوە فێربووین کاتێک دەمانەوێت لیمۆی عومان لە خواردندا بەکاربهێنین، بە چەقۆ چەند کونێکی تێدەکەین، بەڵام لەبری کون، باشترە لیمۆی عومانی لە نیوە ببڕین و ناوکەکانی دەربهێنین. ئەگەر تاڵ بوو، لابردنی تۆوەکەی تاڵییەکەی لەناو دەبات.
- شتێکی تر کە پێویستە بیکەیت ئەوەیە کە شەوی پێشتر لیمۆکە بخەیتە ناو ئاوەوە. هەوڵبدە پاودەری لیمۆ بەکارنەهێنیت چونکە دەبێتە هۆی ئەوەی کە قیمەکەت هەور بێت.
4. چۆنیەتی جیاکردنەوەی بیبەری گەرم لە بیبەری شیرین:
- گەرم بوونی بیبەرێک دەگەڕێتەوە بۆ تۆوەکانی ناوەوەی. بیبەر جیاوازە لە یەکتر. هەندێکیان گەرمن و هەندێکی تریان شیرین. بەزۆری دەتوانیت بزانیت بیبەر چەندە گەرمە بە دەرکەوتنی. ئەگەر بیبەرەکە بچووک بوو، بەزۆری گەرمترە.
- یان ئەگەر بیبەرەکە تازە نەبێت و چرچ و لۆچی و ڕەنگی تۆخی هەبێت، ئەوا گەرمترە.
- ئەگەر بیبەرەکە بریقەدار بوو، بەزۆری گەرمترە.
- هەروەها دەتوانیت بە بۆنەکەی بزانیت بیبەرەکە چەندە گەرمه.
- ئەگەر دەتەوێت بیبەرەکەت کەمتر گەرم بێت، تۆوەکەی لە بیبەرەکە دەربهێنە.
5. ڕێگری لە کردنەوەی کوبەی گۆشت:
- گەنم ورد بکە و بیڕێژە ناو پێکهاتەکانی کوبەی گۆشتەکە. بۆ ئەوەی پێکهاتەکانی کوبەی گۆشتەکە شل نەبن و چەسپاو بن.
- بۆ ئەوەی کوبەی گۆشتەکە شل نەبن؛ پیازە لەسەر ڕەندەیەکی درشت ڕەندە بکە بۆ ئەوەی شەربەتی زۆری تێدا نەبێت.
- تا کوبەی گۆشتەکە چەورتر بێت، ئەگەری شلبوونەوە ی زیاترە. بۆیە ئەگەر گۆشتەکەت زۆر چەور بوو، هێلکەیەک بخەرە ناو گۆشتەکەتەوە.
- دوای وردکردن و ڕۆڵکردنی کوبەی گۆشتەکە، پێویستە بەلایەنی کەمەوە بۆ ماوەی 1 کاتژمێر بیخەیتە ناو بەفرگرەوە.
6. ئەگەر خواردنەکەت بیبەری زۆر بوو:
- ئەگەر بیبەری زۆرت خستۆتە ناو خواردنەکەتەوە و زۆر بەهارات بوو، چەند خولەکێک پێش ئەوەی خواردنەکە لەسەر ئاگرەکە دەربهێنیت، ئاوی لیمۆیەکی تازەی تێبکە و باش تێکلی بدە. بەهاراتی خواردنەکە بە شێوەیەکی بەرچاو نامێنێت.
7. ئەگەر فاسۆلیاکان بێ خوێه:
- ئەگەر فاسۆلیاکانت بێ خوێ بوون، هەرگیز لەکاتی چێشت لێنان خوێی وشکی بەسەردا مەڕێژە؛ بەڵکو بڕی پێویست خوێ لە ئاوی کوڵاودا بتوێنەوە، پاشان بیڕێژە ناو فاسۆلیا کوڵاوەکان. خوێ لە هەموو شوێنێک لە فاسۆلیادا دەگات.
8. تێبینییەک سەبارەت بە ئامێری پەستان:
- لەکاتی چێشت لێنان بە ئامێری پەستان، لەبیرت بێت هەرگیز نابێت ئاو بڕێژیتە سەر ئامێری پەستانی کوڵان کە تازە کوژاندوتەوە، چونکە هەم مەترسیدارە و هەم دەبێتە هۆی ئەوەی کە پەستانەکە ببێتە کوڵاوێکی خاو و بە خێرایی واز لە کوڵاندنی خواردن بێنێت.
9. پێستکردنی ئاسانی ماسی:
- پێویستە ماسییەکە لە ڕۆنی گەرمدا سوربکرێتەوە، کاتێک کەمێک گەرم بوو، ماسییەکە دەگەڕێنینەوە و بە ئاسانی پێستی ماسیەکە لادەبەین.
- ڕێگایەکی تر ئەمەیە: کترییەک ئاو بکوڵێنە. دەفرێکی کونکراو بخەرە ناو سینکەکەوە و ماسییەکەی تێدا دابنێ، بەجۆرێک گۆشتی ماسییەکە بەرکەوتەی کۆلاندەرەکە بێت و پێستەکەی ڕووی بەرەو سەرەوە بێت.
- ئاوی کوڵاو لە دوورییەکی گونجاوەوە بەسەر پێستی ماسیدا بڕێژە. ئەمەش دەبێتە هۆی توندبوونەوەی پێست.
- دوای چەند خولەکێک پێستی ماسییەکە بە ئاسانی لە گۆشتەکە جیا دەبێتەوە.
- ئەگەر پێستەکە هێشتا زەحمەتە لابردنی، دەتوانیت چەقۆیەکی تیژ بەکاربهێنیت بۆ جیاکردنەوەی پێست لە گۆشتەکە.
10. ڕێگریکردن لە ڕەشبوونی قارچک لە کاتی سوورکردنەوەدا:
- بۆ پاککردنەوەیان بە ئاوی پەستانی بەرز بیانشۆ و دواتر قارچکەکان بە باشی وشک بکەرەوە.
- بۆ ئەوەی قارچکەکان نەڕژێن، بیخە سەر ئاگرێکی بەرز.
- بۆ ئەوەی قارچکەکان لە کاتی چێشت لێناندا ڕەش نەبن، دوای دانانی لەناو تاوەکەدا کەمێک ئاوی لیمۆی تێبکە و با بڵێسەی بەرزی بمێنێتەوە تا قارچکەکانت دەکوڵێت.
11. وەرگرتنی ڕۆنی کەمتر لە باینجانی ڕەش:
- ئەگەر پێش سورکردنەوە باینجانەکە بخەینە ناو ئاوی خوێ یان خوێ، ئەوا باینجانەکە پێویستی بە ڕۆنی کەمتر دەبێت بۆ سورکردنەوە.
12. هەڵگرتنی سەوزەوات بۆ ماوەیەکی درێژتر:
- سەوزەکان بە وریاییەوە بشۆ و با بە تەواوی وشک ببنەوە. شێی زیادە دەبێتە هۆی زووتر تێکچوونی سەوزەواتەکان.
- خاولییەکی کاغەزی بخەرە بنی دەفرێک یان کیسەیەکی نایلۆن و سەوزەکان لەسەری دابنێ. خاولی کاغەزی شێی زیادە هەڵدەمژێت.
- بۆ هەڵگرتنی سەوزەواتەکان کیسی نایلۆنی زیپ لۆک یان دەفری مۆر بەکاربهێنە بۆ ئەوەی بەرکەوتنی ڕاستەوخۆیان لەگەڵ هەوای ساردی سەلاجەدا نەکەوێت.
- ئەگەر گەڵاکانی پژاوت بینی ئەوا لاببە بۆ ئەوەی زیان بە سەوزەکانی تر نەگات.
13. ڕێگریکردن لە ئاوسانی سک لە فاسۆلیا:
- تەڕکردنی فاسۆلیا لە ئاودا بۆ ماوەی لانیکەم 8 کاتژمێر (یان بۆ ماوەی شەوێک) و گۆڕینی ئاوی تەڕکردنەکە هەر چەند کاتژمێر جارێک یارمەتی لابردنی سکچوونە لێیان دەدات.
- زیادکردنی بەهاراتەکانی وەک زیرە، ڕەشکە، زەردەچەوە، زەنجەفیل، نەعنا، و تۆزی سیر لەگەڵ پیاز و گێزەر لەکاتی چێشت لێناندا یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی ئاوسانی سک.
- کوڵاندنی فاسۆلیا بە تەواوی وا دەکات هەرسکردنیان ئاسانتر بێت و کەمتر ببێتە هۆی ئاوسانی سک.
- زیادکردنی بڕێکی کەم لە سرکە یان ئاوی لیمۆ بۆ ئاوی تەڕکردنی فاسۆلیا یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی ئاوسانی سک.
- ئەگەر پێشتر فاسۆلیاکانت تەڕ نەکردبێت، دەتوانیت جارێک یان دووجار بۆ ماوەی 5 خولەک بیکوڵێنیت و ئاوی لێبکەیتەوە، پاشان لە ئاوی نوێدا بیکوڵێنیت.
- دانانی خەیارێک (توێکڵ کراوە و پارچە پارچە کراوە) لەناو مەنجەڵەکەدا لەکاتی کوڵاندنی فاسۆلیادا دەتوانێت وەک ڕێگەیەکی خێرا کار بکات بۆ کەمکردنەوەی ئاوسانی سک.
14. ڕێگری لە شەکرکردنی مرەبا لە کاتی چێشت لێنان:
- ترشەڵۆکی ناو ئاوی لیمۆ و ئاوی پرتەقاڵ و سرکە یارمەتیدەرە بۆ ڕێگریکردن لە کۆبوونەوەی شەکر. بۆ مرەبا شیرینەکان زیاتر لەم پێکهاتە ترشانە بەکاربهێنە و بۆ مرەبای ترش کەمتر بەکاریبهێنە.
- مرەباکە لەسەر ئاگرێکی کەم بکوڵێنە، دوور بکەوەرەوە لە کوڵانی زۆر. زۆر کوڵان دەبێتە هۆی ئەوەی مرەباکە زۆر ئەستوور بێت و لە کۆتاییدا شەکردار بێت.
- پێکتین کە لە هەندێک میوەدا هەیە (وەک سێو) یان تۆزی پێکتین، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە پێکهاتەی مرەبا و ڕێگری لە گرێی شەکر دەکات.
- بۆ هەڵگرتنی مرەبا، دەفری شووشەی پاک و وشک بەکاربهێنە. دەبێت دەفرەکان بە تەواوی تەعقیم بکرێن بۆ ئەوەی مرەباکە گرێی شەکری نەبێت.
- لە کاتی کوڵاندندا مرەباکە بە یەکسانی تێکەڵ بکە بۆ ئەوەی شەکرەکە بە یەکسانی بتوێتەوە و شەکرەکە لە یەک شوێن کۆنەبێتەوە و گرێی شەکر دروست نەکات.
15. ڕێگریکردن لە چەسپاندنی پەتاتە لە کاتی سوورکردنەوەدا:
- پەتاتەکە پێش سورکردنەوە بە باشی وشک بکەرەوە.
- پێش ئەوەی پەتاتەکەی تێبکەیت دڵنیابە لە گەرمی زەیتەکە.
- پەتاتەکە بە وەجبەی بچووک سوربکەرەوە بۆ ئەوەی شوێنی پێویست هەبێت بۆ ئەوەی ڕۆنەکە بسوڕێتەوە و بەیەکەوە نەلکێن.
- لەکاتی سورکردنەوەدا پەتاتەکە بە نەرمی تێکەڵ بکە بۆ ئەوەی بە بنی تاوەکەوە نەلکێت.
- لە فرێیەرەکانی هەوادا دەتوانیت فۆیلی ئەلەمنیۆم بەکاربهێنیت بۆ ئەوەی پەتاتەکە نەچەسپێت.
- لەناو ئامێری سوورکەرەوەی هەوادا بڕێکی کەم ڕۆن لەسەر پەتاتەکە بپرژێنە بۆ ئەوەی نەچەسپێت.
- کوڵاندنی پەتاتە بۆ ماوەیەکی کورت پێش سورکردنەوە، نیشاستەی ڕووکار کەمدەکاتەوە و کریسپی دەکات و ناهێڵێت بەیەکەوە بچەسپێت.
بەکارهێنانی شۆربای گۆشت و سەوزە:
- لەکاتی چێشت لێنان ئەگەر شۆربای مریشکەکەت یان گۆشت و سەوزەواتەکانت زیاتر بوو لە ئاسایی، فڕێی مەدە و بیخە ناو قاڵبی سەهۆڵییەوە و بیخە ناو بەفرگرەوە، هەروەها دەتوانیت هەر جارێک کە پلانت هەبوو بۆ دروستکردنی شۆربای یان قیمە ، قاڵبێک بەکاربهێنیت.
ئامۆژگاری زیادەی چێشت لێنان:
1. هەرگیز بەهارات لەسەر ڕەفەی سەرەوەی غازەکە هەڵمەگرە چونکە بەهۆی گەرما تامەکەی لەدەست دەدات. بەڵکو پێویستە بەهاراتەکان لە شوێنێکی فێنک و وشکدا هەڵبگیرێن.
2. بۆ ئەوەی بزانیت برنجەکە کوڵاوە یان نا، دەنکە برنجێک بخەرە ژێر ددانتەوە. ئەگەر ناوی برنجەکە کەمێک ڕەق بوو یان بە ددانەکانەوە لکا، مانای وایە هێشتا ئامادە نەبووە.
3. ئەگەر بۆ یەکەمجار خواردن دروست دەکەیت، بە وردی بەپێی ڕێنماییەکان بەردەوام بە. جارێکی تر دەتوانیت بڕی پێکهاتەکان و جۆرەکەیان بەپێی باری دەروونیت بگۆڕیت.
4. هەمیشە مەعکەرۆنیەکە یەک خولەک کەمتر لە کاتی پێویست بۆ کوڵاندن، بکوڵێنە و با بە تێکەڵکردنی لەگەڵ سۆسەکە بە تەواوی بکوڵێت.
5. ئەگەر پێت وایە سۆسی مەعکەرۆنی کەمێک ڕەق بووە و دەتەوێت شل تر بێت، کەمێک لە ئاوی مەعکەرۆنیەکە وەربگرە و بیخە ناوی.
6. ئەگەر دەتەوێت ئاوی ناو مەنجەڵەکە زووتر بکوڵێت، سەری مەنجەڵەکە بخەرە سەری. (زۆرێک لە خانمان ئەم خاڵە پەیڕەو ناکەن!)
7. لە ئاهەنگەکاندا سۆسەکە مەڕێژنە سەر زەڵاتە و با هەمووان بەپێی پێشبینیی بورجەکانیان سۆسی تێبکەن.
8. هەرگیز بۆ ئاهەنگ خواردنی نوێ دروست مەکە کە پێشتر تاقیت نەکردۆتەوە. هەمیشە پێشتر جارێک یان دووجار خواردنەکە تاقی بکەرەوە و دواتر بۆ میوانی دروست بکە.
9. هەرگیز تاوە پڕ مەکە. ئەگەر لە کاتی سورکردنەوەدا تاوەکە زۆر پڕ بوو ئەوا پێکهاتەکانی بە باشی سور نابن و ئاو دزە دەکات. ئەگەر بڕی پێکهاتەکان زۆر بوو هەوڵبدە لە دوو تاوەی جیاوازدا یان بە دوو نۆرە سووریان بکەیتەوە.
10. بۆ ئەوەی ماسیەکە بە تام و بۆن خۆش بێت، دوو سەعات پێش سورکردنەوەی، بڕێک ئاوی لیمۆ و سیر و پیازی ڕەندەکراو بڕێژە سەر ماسییەکە.
11. بۆ ئەوەی کوکیەکان نەرم بمێننەوە، یەک یان دوو پارچە نان بخەنە ناو هەڵگری کوکیەکانەوە. شێی نانەکە ڕێگری دەکات لە وشکبوونەوەی کوکی.
12. تام کردنی گۆشت بە لیمۆ و ئاوی پرتەقاڵ وا دەکات کریسپی و بەتام بێت. (بیرت نەچێت هەمیشە تامی خواردنەکە بکەیت بۆ ئەوەی دڵنیا بیت کە تامی خۆشی هەیە)
13. پێش بڕین و شەربەتی میوەی لیمۆ، بیخە ناو مایکرۆوەیڤەوە بۆ ماوەی چەند چرکەیەک بۆ ئەوەی شەربەتی زیاتری لێ دەربچێت.
14. ئەگەر کێشەی وشکبوونەوەی نانی پیتزاکەت هەبوو، دەفرێک ئاوی کوڵاو بخەرە ناو فڕنەوە بۆ ئەوەی پیتزاکە نەرم و ناسک بێت.
15. هەمیشە لە قۆناغە کۆتاییەکانی سورکردنەوەدا سیری ڕەندەکراو بخەرە ناو پیازەکەوە چونکە دەسوتێت. بۆ کەمکردنەوەی ئەگەری سووتانی باشترە سیرەکە بە وردی ورد بکرێت.
16. خواردنە نیشاستەدارەکان وەک برنج و پەتاتە و مەعکەرۆنی لەناو ئاوی خوێدا بکوڵێنە.
17. بۆ ئەوەی زەڵاتەکە بەتام بێت، کەمێک ئاوی پرتەقاڵی تێبکە تا تام و بۆنێکی ناوازەی پێببەخشێت.
18. بۆ نەهێشتنی بۆنی شیری سووتاو، دەفرەکەی شیرەکە بخەرە ناو ئاوی سارد و یەک لەسەر هەشت کەوچکێک خوێی تێبکە. بۆ لابردنی بۆنی برنجی سووتاو، پارچەیەک نان بخەرە سەر برنجەکە بۆ ئەوەی بگەڕێتەوە باری ئاسایی خۆی.
19. بۆ زیادکردنی تامێکی زیاتر بۆ سۆسی سپییەکە، بڕێک خەردەلی تێبکە.
20. بۆ زیادکردنی تامێکی زیاتر بۆ ئەو ڕێچکانەی کە شوکولاتەیان تێدایە، بڕێک قاوەی تێبکە. کەوچکێک لە هەر قاوەیەکت هەیە لەگەڵ کەمێک شیر تێکەڵ بکە بۆ ئەوەی قاوەکە بتوێتەوە و بیخە ناو ڕێچکەکەتەوە پێش ئەوەی ئاردەکەی تێبکەیت.
21. بۆ هاوسەنگکردنی تامی سۆسی تەماتە، بڕێکی کەم شەکری تێبکە.
22- بۆ ئەوەی شیرەکە نەڕژێت دەتوانیت کەوچکێکی گەورەی دار بخەیتە ناو شیرەکەوە بەجۆرێک دەستەکەی لەسەر لێواری دەفرەکە بێت. بڵێسەی گازی کەم بکەرەوە بۆ کەمکردنەوەی ئەگەری تێپەڕبوونی.
ئەنجام:
هەمیشە خواردنی نوێ تاقی بکەرەوە و مەترسە لە تێکدانی! ئەمەش وا دەکات زۆر شت فێر بیت. بۆ ئەوەی چێژ لە چێشت لێنان وەربگریت، لەکاتی چێشت لێنان جل و بەرگی ئارام لەبەر بکە، گوێ لە مۆسیقای ئارامکەرەوە بگرە و لە کۆتاییدا مێزەکە بە باشی پاک بکەرەوە.
