گوڵ، کە نوێنەرایەتی جوانی لە پاکترین شێوەی خۆیدا دەکات، یەکێکە لە خۆشەویستترین و سادەترین چێژەکانی ژیان. سروشت هەمیشە بە سەرسوڕهێنەرەکانی سەرساممان دەکات؛ بە شێوەیەک کە هیچ وشە و دەستەواژەیەک نەتوانێت باسی بکات. هەر یەکێک لەو گوڵانەی کە لە سروشتدا بوونیان هەیە، جوانی تایبەت بە خۆیان هەیە. هەندێکیان بەهۆی دیمەنە ناوازەکانیان یان ڕەنگی سەرنجڕاکێشیانەوە لە گروپی نائاساییترین و جوانترین گوڵەکانی جیهاندا جێگیرکراون.
جوانترین گوڵەکانی جیهان:
لە جیهاندا چەندین جۆری جیاوازی گوڵ هەیە، لە گوڵی وەرزییەوە تا دەگاتە ئەوانەی کە بە درێژایی ساڵ دەگوڵن. ئەم جوانییە لە هەموو شوێنێکدا دەدۆزرێتەوە و بە دڵنیاییەوە یارمەتیدەر دەبن بۆ جوانکردنی ڕۆژەکەت.
لەم بابەتەدا چێژ لە بینینی هەندێک لە بەناوبانگترین گوڵە جوانەکانی جیهان وەربگرە و زیاتر دەربارەیان بزانە. هەروەها بابەتێکمان هەیە دەربارەی جوانترین منداڵانی جیهان کە وەک ئەم گوڵانە جوان و نایاب و ناوازەن.
1. گولی روز (rose flower):
روز کە بە کۆی دەنگ وەک جوانترین گوڵ لە جیهاندا ناسێنراوە، لە ساڵی 500 پێش زایینەوە لەلایەن مرۆڤەوە دەچێنرێت. بۆن خۆشەکەی یەکێکە لە تایبەتمەندییە جیاوازەکانی کە جیای دەکاتەوە لە ئەوانی تر.
هەر گولی روز کە بە ڕەنگی جیاواز دێت، گرنگە لە هێماکردنی هەموو شتێکدا لە خۆشەویستییەوە تا جوانی و ئیمان و هاوڕێیەتی و سۆز و زۆر شتی تر.
2. نیلوفەر (Lotus flower):
شاژنی هەموو گوڵە ئاوییەکانە، نیلوفەر ئاوی 70 جۆری جیاوازی هەیە لە جیهاندا. سەیر نییە زۆربەی خەڵک ئەم گوڵە بە جوانترین گوڵ لە جیهان دا دەزانن. نیلوفەر بۆ بوداییەکان بە گوڵێکی پیرۆز دادەنرێت، چونکە هێمای لەدایکبوون و پاکی و هاوئاهەنگی و نیعمەت و خوداییە.
نیلوفەرەکان لە ئیکۆسیستەمی ئاوی نزم و شیرین گەشە دەکەن و هەروەها یارمەتی پاراستنی ئیکۆسیستەم دەدەن لە ڕێگەی هاوسەنگکردنی پلەی گەرمی ئاو و دروستکردنی بارودۆخی نیشتەجێبوونی نایاب.
نیلوفەرەکان لە بەهارەوە تا پایز دەگوڵن و هەر گوڵێک بەیانیان دەکرێتەوە و ئێواران دادەخرێن. دەتوانیت بە ڕەنگی جیاواز بیاندۆزیتەوە لەوانە سپی، پەمەیی، پرتەقاڵی، وەنەوشەیی و شین.
3. دڵی خوێناوی ( bleeding heart flower):
ئەم گوڵە لە دڵێکی خوێناوی دەچێت بەهۆی گەڵای شەهوەتاوییەوە کە وەک دڵێکی سوور کێشراوە و دڵۆپێک خوێنی لێ دێتە دەرەوە. بە شێوەیەکی سەرسوڕهێنەر جوانن و لە هەموو جیهاندا بەنرخن.
دڵێ خوێناوی بە شێوە دڵە جوانەکەی توانیویەتی سەرنجی هەموو مرۆڤێک ڕابکێشێت. بە ڕەنگی پەمەیی و سپی ئەمانە هێمای تەواوەتی خۆشەویستین وە بە درێژایی بەهار گوڵ دەکەن.
ئەمانه لە کەشوهەوای شێدار و فێنکدا بە باشی گەشە دەکەن و لە سێبەری جۆراوجۆری سوور، پەمەیی، زەرد و سپیدا دەبینرێن. وەک لە ناوەکەیەوە دەردەکەوێت لە دڵی خوێناوی دەچن و بە شێوەیەکی سەرسوڕهێنەر جوانن.
4. غەزەنیا (Gazania flower):
غەزانیا گوڵێکی زەردی ئاڵتونی گەشاوە و خەڵکی باشووری ئەفریقایە و بەهۆی ڕەنگەکەیەوە بە گوڵێکی گەنجینەی ناسراوە.
بە لقێکی سروشتی درێژەوە بە ڕەنگی زۆر گەشاوە دەگوڵێت کە وا دەکات لە دوورەوە بە چاوی ڕووت ببینرێت. غەزانیا بە ڕەنگی پرتەقاڵی گەشاوە و زەرد و تەنانەت سووریش دەدۆزرێتەوە، لە ڕۆژدا دەکرێتەوە و لە کاتی خۆرئاوابووندا دادەخرێت.
5. لانتانا (Lantana flower):
لانتانا ناوازەیە چونکە مەیلیان هەیە یەک کۆمەڵە بچووک لە یەک کاتدا گوڵ بکەن. وەک دەستە گوڵێکی سروشت کە 100 گوڵی بچووکی ڕەنگاوڕەنگی پێکەوە دانراون.
لانتانا بە چەندین ڕەنگی جیاواز لە وەنەوشەیی و پەمەییەوە تا زەرد و پرتەقاڵی بەردەستە، گوڵی بچووک و ناسکە کە تەواو گونجاوە بۆ ڕێکخستنی گوڵەکان.
6. داهلیا (Dahlia flower):
داهلیا تەنها ناوی گوڵێکی جوان نییە کە لە جۆرەکەیدا ناوازەیە، بەڵکو ناوێکی جوانە بۆ کچانی ساوا. گوڵە گەورە گوڵدارەکە ئەوەندە سیمیتریکە کە چاوی مرۆڤ دڵخۆش دەکات کە سەرنجی لەسەر وردەکاری و ئاڵۆزی هەر گەڵایەک بێت.
لە سەرانسەری جیهاندا زیاتر لە 40 جۆری جیاوازی داهلیا هەیە کە قەبارەیان لە 2 بۆ 20 ئینج دەبێت. داهلیا ڕەسەنی مەکسیکە و بە شێوەیەکی بەرفراوان لە سەرانسەری جیهاندا دەچێنرێت. ئەم گوڵە ڕەنگاوڕەنگانە لە نێوان ناوەڕاستی هاوین و یەکەم بەستەڵەکدا بە باشی دەگوڵن.
7. ئەستێرەی سوسن(Stargazer or Lily star flower ):
سوسنی ستارگەیزەر جۆرێکە لە سوسنی تێکەڵاوی گروپی سوسنی ڕۆژهەڵات. وەک چۆن سوسنی ڕۆژهەڵاتی بە بۆنەکەی ناسراوە، سوسنی ئەستێرەبینیش بەهۆی بۆنە بۆنخۆشەکەیەوە بە شێوەیەکی زۆر لە بۆنسازیدا بەکاردەهێنرێت.
ئاسانترین گوڵ بۆ خێرا گەشەکردنن و باشترین ئەنجامی گوڵکردنیان هەیە لە خۆری تەواودا. دەتوانیت بە ئاسانی یەکێکیان لە حەوشەکەتدا بچێنیت بۆ ئەوەی چێژی لێی وەربگریت.
8. فرانجیپانی (Frangipani flower):
فرانجیپانی کە بە پلومێریا ناسراوە، خەڵکی ناوچە گەرمەکانە. ئەم گوڵە لە جۆرەکانیدا ناوازەیە بەهۆی بوونی ڕووەکی ڕازاوە لە کەشوهەوای گەرمتر و بۆنی سەرنجڕاکێشی گوڵەکانی.
زۆرێک لە بۆنەکان بۆنی فرانجیپانییان هەیە یان بۆ لاساییکردنی ئەو دروست دەکرێن. گوڵی زەرد و لێوارە سپییەکان لە توخمە بەناوبانگەکانین.
9. پاسسیفلۆرا (Passiflora flower):
پاسسیفلۆرا وەک ئەوەی بە شێوەیەکی باو ناسراوە، گوڵێکی ناوازە و نامۆیە و ڕوەکی ترێی هاوشێوەی ئیڤی هەیە و لە ناوەکییەوە گەشە دەکات.
ئەم گوڵە نمایشکارانەی کە لەسەر دارستان و دارەکان دەگوڵن، بە چاوێک دەناسرێنەوە. سەرەڕای ئەوەش، بە پێچەوانەی گوڵەکانی دیکە کە گەڵای ناسک و نەرمیان هەیە، پاسسیفلۆراکان زیاتر دەست لێدانێکی دار یان چیمەنتۆیان هەیە، ئەمەش وا دەکات زۆر جیاواز بێت لە گوڵەکانی تر.
10. گوڵی گێلاس (Cherry Blossom flower):
یەکێک لە جوانترین گوڵەکانی جیهان گوڵ گێلاسە، ئەم گوڵانە پێویستیان بە ڕوونکردنەوە نییە، ئەمانە ئەو گوڵانەن کە لە فێستیڤاڵی نیشتمانی گوڵی گێلاسدا بە جوانی نمایش دەکرێن.
جوانی ناوازەی گوڵەکانی وایکردووە تایبەت بێت، کە لە درەختە جوانەکەی گوڵی گێلاسەوە بەدەست دەهێنرێت. ئەم گوڵە جوانانە لە کولتوری ژاپۆندا زۆر گرنگن چونکە نوێنەرایەتی سەرەتاو جوانی ژیان دەکەن.
11. ئۆرکید (Orchid flower):
کاتێک سەیری شێوەی ئۆرکید دەکەیت، جگە لە جوانی هیچی تر نابینیت. گرنگترین تایبەتمەندی پەیوەست بە دەرکەوتنی ئۆرکید ئەوەیە کە گوڵەکانی سیمیتری دوولایەنەیان هەیە.
قەبارەی گوڵەکە لە هەر جۆرە ڕووەکی ئۆرکیددا جیاوازە. هەندێک جار قەبارەی گوڵی ئۆرکید لە یەک جۆردا لە 2 ملم زیاتر نابێت (وەک ئۆرکیدی بچووک) و هەندێک جار ئەم قەبارەیە لە هەندێک جۆردا لە 38 سم تێدەپەڕێت.
12. باڵندەی بەهەشت (Bird of paradise flower):
باڵندەی بەهەشتی یان سترێلیتزیا گوڵێکی زۆر جوان و نامۆیە کە بەهۆی لێکچوونەکەی لەگەڵ باڵندەیەک لە کاتی فڕیندا ناوی لێنراوە گوڵی باڵندەی بەهەشت. گەڵا جوانەکانی باڵندەی بەهەشت شێوەی هێلکە و پان و بریقەدار و چەرمە، ئەمەش دوو جوانی بە ژینگەی دەوروبەر دەبەخشێت.
باڵندەی بەهەشت دەتوانرێت لە شوقە، باخچە یان گەرمخانە بە باشی ڕابگیرێت، هەروەها دەتوانیت لقە بڕاوەکەی گوڵی باڵندەی بەهەشت لە دوکانی گوڵەکاندا بەکاربهێنیت بۆ سەبەتەی گوڵ و چەپکە گوڵی جوان و لوکس بۆ بۆنە جۆراوجۆرەکان.
13. لالەنگی (Tulip flower):
لالەنگی یەکێکە لە 10 گوڵە سەرەکییەکانی جیهان، ئەم ڕووەکە سەرنجی زۆر کەسی بۆ لای خۆی ڕاکێشاوە. ئەم ڕووەکە 150 جۆری جیاوازی هەیە کە هەریەکەیان سیمایەکی ناوازە و هێمایەکی جیاوازیان هەیە.
ڕەنگکردنی لالەنگی زۆر جیاواز و سەرنجڕاکێشە کە هەموو کەسێک دەتوانێت ئەم ڕووەکە بکڕێت بە هەر تام و چێژێک و بەپێی هەر هێمایەک کە بیەوێت.
لە پاییزدا بیچێنە و چێژ وەربگرە چونکە ئەم گەوهەرە ڕەنگ گەشاوە ڕۆژەکانمان لە سەرەتای بەهاردا گەشاوەتر دەکەن. بەڕاستی ئێمە بەوپەڕی خۆشحاڵییەوە چاوەڕێی ئەوە دەکەین کە ئەو گەڵا سەوزانە دەست بکەن بە دەرکەوتن لەگەڵ ئەوەی زەوی لە خەوی زستانە بەئاگا دێتەوە.
ئەنجام:
هیوادارم چێژتان بینیبێت لە بینینی هەموو ئەو جوانیانەی کە خودا لە شێوەی گوڵ دا پێی بەخشیوین.
