بەهێزکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا:
ئایا بەڕاستی ڕێگەیەک هەیە بۆ بەهێزکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا؟ ئایا دەتوانرێت منداڵان فێری چەمکی بیرکردنەوەی ئەرێنی بکرێت؟ ژینگەی ئێمە لە دونیای ئەمڕۆدا بەرەوڕووی بارودۆخی جۆراوجۆری نەرێنی و تەحەددامان دەکاتەوە. لەگەڵ هەموو ئەم سەختییانە، بە دروستکردنی هەڵوێستێکی ئەرێنی لە ژیاندا و ڕشتنی ڕەنگی بەختەوەری بەسەر چالاکیی و کاروباری ڕۆژانەی ژیاندا، دەتوانرێت چێژبەخشتر بکرێت و بێگومان بەڕێوەبچێت. ئەمەش بۆ پەروەردەکردنی منداڵیش ڕاستە. بە دروستکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵاندا، بە تێڕوانینێکی ئەرێنی بەرامبەر بە ژیان گەورە دەبن و لەگەڵ بەدامەزراوەییکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی، ئەم ڕێبازە دەبێتە بەشێکی سروشتی ژیانیان.
یەکەم و گرنگترین هەنگاو لە دروستکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵاندا ئەوەیە کە دایک و باوک و سەرپەرشتیار هەوڵی فێرکردنی هەڵوێست و ڕەفتاری ئەرێنی بدەن. منداڵان زۆر حەز بە لاسایی گەورەکان دەکەن. گوێمان لێدەگرن و بە وردی سەیری ڕەفتارەکانمان دەکەن. ئەگەر دایک و باوک و گەورەکان هەڵوێست و ڕەفتارێکی ئەرێنییان هەبێت، ئەوا دەتوانرێت بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵاندا دروست بکرێت و بچێنێت.
هەروەها ڕەفتار و هەڵوێستە نەرێنییەکانمان دۆخێکی لەو جۆرە لە منداڵاندا دروست دەکەن. لەم بەشەی خوارەوەدا 5 ڕێگەچارە بۆ دروستکردن و بەهێزکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا پێشنیار کراوە. بە بەکارهێنانی ئەم شێوازانە دەتوانیت ڕەفتار و هەڵوێستی ئەرێنی فێری منداڵە خۆشەویستەکەت بکەیت. لەگەڵمان بمێنەرەوە.
1. خۆشەویستی و سۆز بۆ بەهێزکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا:
یەکێک لە باشترین ڕێگاکانی فێرکردن و دروستکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵاندا دەربڕینی سۆز و خۆشەویستی بێ مەرجە بۆیان. بۆ ئەوەی منداڵان لە ژیاندا فێری هەڵوێستێکی ئەرێنی بن، پێویستە پەیوەندییەکی بەهێز لەگەڵیان دروست بکەیت. یەکێک لە پێداویستییە سەرەتاییەکانی مرۆڤ، وەرگرتنی خۆشەویستی و ئاسایشە لە دایک و باوک و سەرپەرشتیار. منداڵان زۆر حەز دەکەن ببیستن کە دایک و باوکیان بەبێ مەرج خۆشیان دەوێن. ئەمەش هەستکردن بە ئاسایش و سەربەخۆیی لەناویاندا دروست دەکات.
کاتێک بناغەیەکی لەو شێوەیە لە خێزاندا دامەزرا، دەتوانرێت ژێرخانی دیکە دروست بکرێت و دایک و باوک شایەتحاڵی گەشەکردنی ئەو منداڵانە دەبن که بیری ئەرێنییان هەیە. منداڵەکانتان خۆش بوێت و میهرەبان بن لەگەڵیان. خۆشەویستی خۆتیان بۆ دەرببڕە بە وتنی قسەی میهرەبان و باوەشکردنیان و ماچکردنیان و هتد. بە سەیرکردنی فیلم و بەرنامەی دڵخۆشکەر و ورووژێنەر و گێڕانەوەی نوکتە و چیرۆکی سەرنجڕاکێش، کەشێکی ئەرێنی لە ماڵەوە دروست بکەن و وروژاندن و دڵخۆشی بۆ منداڵەکانتان بهێنن.
2. ستایشکردن بۆ بەهێزکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا:
منداڵان چێژ لە ستایشکردن وەردەگرن بەهۆی کارێکی باشەوە. هاندان و ستایشکردنی کردار و ڕەفتارەکانی منداڵان پاڵنەرێکی ئەرێنییان پێدەبەخشێت و وایان لێدەکات هەست بە سەربەخۆیی و بەشداریکردن بکەن و هەست بکەن بەشێکن لە کۆیەکی گرنگ و بەنرخ. بە تایبەتی ستایشی منداڵان بکە لەسەر ئەو کارانەی کە کردوویانە. ستایشی گشتی زۆر کاریگەر نییە و وا لە منداڵ دەکات وردە وردە واز لە وەرگرتنی ئەم پێناسانە بهێنێت بە جددی. بۆ نموونە بە ڕوونی سوپاسی کچەکەت یان کوڕەکەت بکە کە یارمەتی برا بچووکەکەی داوە لە ئەرکەکانی ماڵەوەدا.
3. کۆنتڕۆڵکردنی چرپەی ناوەوە بۆ بەهێزکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا:
پێویستە منداڵان فێری ئەوە بکرێن کە چۆن چرپەی ناوەوە کۆنتڕۆڵ بکەن. دووبارەکردنەوەی هەندێک شت لە مێشکدا ئەگەر بە تەواوی باوەڕمان پێی نەبێت، وامان لێدەکات وردە وردە باوەڕیان پێبکەین. تەکنیکەکانی پەیوەندی NLP ڕێگەیەکی باشە بۆ بەڕێوەبردنی بیرکردنەوە و چرپە ناوەکییەکان کە بە دروستکردنی فلتەری دەروونی دروست دەبن.
NLP شێوازێکی چارەسەری دەروونییە کە لەلایەن ڕیچارد باندلەرەوە (Richard Bandler) دروستکراوە. ناوبراو بانگەشەی ئەوەی کرد کە پەیوەندییەک لە نێوان پرۆسە دەمارییەکان و پرۆسێسی زمان و شێوازەکانی ڕەفتاردا هەیە کە دەتوانرێت لە ڕێگەی ئەزموونەوە فێری ببن و بۆ مەبەستێکی تایبەت لە ژیاندا بەکاربهێنرێن و ڕێڕەوی ژیان بگۆڕن.
لە مێشکی منداڵاندا چەندین بیرکردنەوەی نەرێنی هەن، هەندێکیان لە شێوەی ڕستەدا دەردەکەون، بۆ نموونە: “من لە بیرکاریدا خراپم” یان “کەس حەزی لێم نییە”، “من لە پاسکیلسواریدا خراپم” و… هەوڵبدە ئەم ئەدەبیاتە لە منداڵەکانتدا بگۆڕیت. بۆ نموونە منداڵەکە فێری ئەوە بکە بڵێت “فێربوونی پاسکیلسواری کەمێک قورسە بۆ من، و پێویستم بە یارمەتی زیاترە لەلایەن هاوڕێکانمەوە بۆ فێربوونی”. بەکارهێنانی ڕستەی ئەرێنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵاندا دروست دەکات.
4. تێڕوانین و ئامانج بۆ بەهێزکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا:
زۆر گرنگە منداڵ هان بدرێت بۆ ئەوەی ئامانجێک لە ژیاندا هەبێت. هەبوونی ئامانج ڕێبازی منداڵان ئاراستە دەکات و وایان لێدەکات ئەنجام و دەرئەنجامی تایبەت لە ژیاندا دیاری بکەن. دانانی ئامانج بۆ منداڵان پێکهاتەیەکیان پێدەبەخشێت کە بەیاننامەیەکی ئامانج بۆ خۆیان بە ستراتیژی تایبەت دروست بکەن.
پێناسەکردنی دیدگای داهاتوو پێش گەیشتن بە دەستکەوت و ئامانجەکانی ژیان زۆر بەسوودە و سوودبەخشە. دەتوانیت تەکنیکەکانی NLP بەکاربهێنیت بۆ پەرەپێدانی ئەم لێهاتووییە. ڕاهێنانەکانی ئامانجکردنی NLP بۆ منداڵان لە هەموو تەمەنێکدا بەسوودە. ئەم تەکنیکانە یارمەتی منداڵان دەدەن بە شێوەیەکی مانادار و دڵخۆشکەر پلان بۆ ئامانجەکانیان دابنێن.
5. بەهێزکردنی بەهرە و تواناکان بۆ بەهێزکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا:
یارمەتیدان بۆ بەهێزکردنی بەهرە و خاڵە بەهێزەکانی منداڵان کاریگەرییەکی بەرچاوی هەیە لەسەر دروستکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا. هەموو منداڵێک بەهرە و توانای جیاوازی هەیە. دەتوانێت وەرزشوان، هونەرمەند یان خاوەنکارێکی سەرکەوتوو بێت. زانینی بەهرەکانی منداڵ دەتوانێت یارمەتی بدات بۆ بەرزکردنەوەی تواناکانی.
دوای ناسینی بەهرە سروشتییەکانی منداڵ و تەرکیزکردن لەسەریان، پێویستە فێری بکەیت کە کۆڵنەدان دەبێتە هۆی سەرکەوتن و ئەنجامە خوازراوەکان. بە منداڵەکەت بڵێ ئەگەری هەڵە لە ڕێگای گەشەکردندا هەیە و ڕێگەی پێبدە کێشە و هەڵەکان بە خۆی چارەسەر بکات. نیشانی منداڵەکە بدە کە هەوڵەکان بەهای زۆر زیاترە لە ئەنجامەکە. دروستکردنی شێوازی بیرکردنەوەی وا، جگە لەوەی پاڵنەری منداڵ بەهێزتر دەکات، فێری دەکات سوود لەو ڕووداو و بابەتە جۆراوجۆرانە وەربگرێت کە لە ڕێگادا بەسەریدا هاتووە.
دوا وشە:
دەتوانیت سەرکەوتوو بیت لە دروستکردن و بەهێزکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنی لە منداڵدا بە کۆنتڕۆڵکردنی بیرکردنەوە و هەڵوێستە نەرێنییەکان و پاڵپشتیکردنی منداڵان و هاندانیان. هاندان و ستایشکردنی منداڵان بۆ دەستکەوت و هەوڵەکانیان و وایان لێبکەن هەست بە براوە بکەن. بۆ ئەوەی ڕۆڵی خۆت بە شێوەیەکی دروست بگێڕیت، پێویستە لە کاتی پرۆسەی دروستکردنی بیرکردنەوەی ئەرێنیدا پێداچوونەوە و دەستکاریکردنی هەندێک لە خوو و بەها و بیروباوەڕەکانت بکەیت. لەگەڵ خۆتدا بیربکەرەوە کە چۆن دەتوانیت دایک و باوکێکی کاریگەرتر بیت و بیرکردنەوەی ئەرێنی لە پەروەردەکردنتدا بگرێتەوە.
لەبیرت بێت تۆ وەک دایک و باوک و سەرپەرشتیاری منداڵ، پێویستە دڵخۆشی و بیرکردنەوەی ئەرێنی لە چالاکییەکانی ڕۆژانەتدا باو بێت و بە شێوەیەک ڕەفتار بکەیت کە بیرکردنەوەی ئەرێنی ببێتە خوو بۆ منداڵەکەت. منداڵان لاسایی ڕەفتارەکانی تۆ دەکەنەوە؛ بە هەبوونی هەڵوێستێکی ئەرێنی لە ژیاندا، متمانە بەخۆبوون و هەڵوێستێکی ئەرێنی بە منداڵەکانت بدە تا ئەوانیش بە هەمان شێوە هەنگاو بنێن بۆ جیهانی گەورەساڵان.
