با بچین بۆ سویسرا | ١5 شوێنی گەشتیاری له سویسرا

شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی سویسرا:

سویسرا خاکی سەرسوڕهێنەر و جوانییەکانە لە ئەوروپا؛ سویسرا وڵاتێکی چیرۆکییە کە دیمەنە پاک و سەرنجڕاکێشەکانی لەلایەن هەموو هونەرمەندێکەوە لەبیر دەکرێن. پەڵە دیمەندارەکانی سویسرا بە دیمەنە هەناسەبڕکێکانیان وشەی جوانی پێناسە دەکەنەوە. ئەم خاکە زەوییە زەبەلاحە دەورە دراوە و ڕووبار و دەریاچەکانی وەک فرمێسک ڕوونن، ئەو خۆشی و ئارامییە پێشکەش بە سەردانکەرانی دەکات کە هەموو گەشتیارێک بەدوایدا دەگەڕێت.

کاتێک ناوی سویسرا دەبیستین، بیر لە خاکێکی سەوز دەکەینەوە کە دەریاچە و گردە ناڕێکەکانی تێدایە، گوندی وێنەکێشانی تێدایە کە دەکەوێتە بناری گردەکانەوە. هەرچەندە مەحاڵە ناوی هەموو شوێنە گەشتیارییەکانی سویسرا بهێنین، بەڵام لیستی باشترین شوێنە گەشتیارییەکانی سویسرامان ئامادە کردووە بۆ ئەوەی ژیان بە خەیاڵتان ببەخشێت.

1. ماتەرهۆرن (Matterhorn )

شاخی ماتەرهۆرن کە لوتکەی ئایکۆنی سویسرایە، یەکێکە لە بەرزترین شاخەکانی بەرزاییەکانی ئەلب. ئەم لوتکە ئەفسانەییە لە بەرزی 4478 مەتر لە سنووری ئیتاڵیا بەرز دەبێتەوە و چوار ڕووی لێوارەکەی لەگەڵ چوار ئاراستەی کۆمپاسەکەدا یەکدەگرێتەوە. یەکەم سەرکەوتنی ماتەرهۆرن لە ساڵی 1865 بە شێوەیەکی کارەساتبار کۆتایی هات و چوار شاخەوان لە ڕێگای دابەزین گیانیان لەدەستدا. ئەمڕۆ هەزاران شاخەوانی بەئەزموون هەموو هاوینێک سەردەکەونە سەر ماتەرهۆرن.

گوندی سەوزی زێرمات دەکەوێتە دامێنی ئەم لوتکە زەبەلاحە. زێرمات هاوینەهەواری ناسراوی نێودەوڵەتییە و گالیسکە ئەسپەکانی تێدایە و خانووی سەیر و سەمەرە و هۆتێل و چێشتخانەی نایاب و ئاست بەرزی جیهانی تێدایە. لە پێناو پاراستنی کوالێتی هەوا و ئارامی ژینگەی ئەم گوندەدا هاتوچۆی ئۆتۆمبێلی ماتۆڕ قەدەغەیە.

لە وەرزی زستاندا خلیسکەسازەکان دەچنە خوارەوە لە لێوارێک کە درێژییەکەی زیاتر لە 300 کیلۆمەتر دەبێت. مەلەکردن و تێنس وەرزشی هاوینەی بەناوبانگە، گەشتکردن بە پێ، پاسکیلسواری و سەرکەوتن بەسەر شاخەکانی دەوروبەریشدا هاندەرانی خۆیان هەیە. هەروەها لە وەرزی هاویندا خلیسکێنەی سەر بەفر لەسەر سەهۆڵبەندە سروشتییەکان دەکرێت.

2. یۆنگفراوۆخ (Jungfraujoch )

یۆنگفراوۆخ، سەقفی ئەوروپا یەکێکە لە سەرسوڕهێنەرترین شوێنەکان بۆ سەردانکردن لە سویسرا. لەم ناوچەیەدا چەندین شوێنی گەشتیاری هەیە، لەوانە گوندی سەهۆڵبەندان، مۆزەخانە، چێشتخانە، لوتکەی بەرزی بەرزاییەکانی ئەلب و دۆڵی سەرنجڕاکێش. یۆنگفراوۆخ تەنها بەرزترین لوتکەی سویسرا نییە، بەڵکو یەکێکە لە بەرزترین لوتکەکانی ئەوروپا.

لە هەموو وەرزەکاندا دەتوانیت بە درێژایی دۆڵە جوانەکانی بەرزاییەکانی ئەلپدا بە شاخەکانی بەفراوی و سەهۆڵبەندی ئالپدا بگەڕێیت. سەهۆڵبەندی زەبەلاحی ئەلێتش درێژترین سەهۆڵبەندی سروشتییە لە ئەوروپا، کە هەروەها وەک میراتی جیهانی یونسکۆ تۆمارکراوە. یۆنگفراوۆخ بەستراوەتەوە بە زۆرێک لە شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی سویسرا و هەڵبژاردەیەکی زۆر باشە بۆ پشوویەک کە نزیکە لە سروشت. زۆرجار گەشتیاران بۆ وەرزشەکانی وەکو گەشتکردن بە پێ، یان تەنها بۆ خۆشی دەچنە یۆنگفراوۆخ. هەروەها سواربوونی گۆندۆلا لە دۆڵی سەرنجڕاکێشی لاتەربرون پێویستە هەوڵی بۆ بدەیت.

3. ئینتەرلاکن ( Interlaken)

ئینتەرلاکن کە لە ڕۆژئاوا دەریاچەی تون و لە ڕۆژهەڵات دەریاچەی بریێنزی هەیە، یەکێکە لە بەناوبانگترین هاوینەهەواری سویسرا. هۆهێمات لە ناوەندی شارەکەدا کە 35 هێکتار شوێنی کراوەی هەیە یەکێکە لە سەرسوڕهێنەرەکانی پلاندانانی شار. هۆهێڤێگ کە بلواردی سەرەکی شارەکەیە، بە باخچەی گوڵ و هۆتێل و کافێ دەورە دراوە و دیمەنێکی سەرنجڕاکێشی شاخەکانی دەوروبەری هەیە.

لوتکە بەرزەکانی ئایگەر و مونچ و یۆنگفراو لە سەرووی شارەکەوە دەرفەتی بێهاوتای بۆ سەرگەردانانی بەرزاییەکانی بەرزاییەکان دروست دەکەن. گەشتکردن بە پێ، سەرکەوتن بە پەت و کایاک وەرزشێکی بەناوبانگن. زیاتر لە 45 هێڵی ئاسنی شاخاوی و تەلەفریک و بەرزکەرەوەی سکی سەردانکەران دەگوازنەوە، ئەمەش دەرفەتێک بۆ گەشتیاران دەڕەخسێنێت کە لە سەرەوە دیمەنە بێهاوتاکان ببینن.

خلیسکەسازەکان و یاریزانانی بەفر دەتوانن وەرزش لە هاوینەهەواری نزیک تاقیبکەنەوە یان خلیسکێنەی سەر بەفر بەدرێژایی ڕێڕەوێکی فراوان. پاراگلایدەرەکان لە هاویندا لە بیتنبێرگ-نیدەرهۆرنەوە بەرەو ئاسمان دەڕۆن. بۆ چێژوەرگرتن لە دیمەنەکان لە بەرزاییە نزمەکانەوە، سواری بەلەمی پێداڵ بە و گەشتێک بە دەریاچەکەدا بکە.

4- لۆسێرن (Lucerne)

بیهێنە بەرچاوت دەریاچەیەکی شین و بریقەدار لە شاخەکاندا، شارۆچکەیەکی کۆن و سەدەی ناوەڕاستی بێ ئۆتۆمبێل، پردی داپۆشراو، سەیرانگای کەناری دەریا، بینا مێژووییەکان بە فرێسکۆ و گۆڕەپانەکانی پڕ لە ڕووناکی و نافورەی جوان. لۆسێرن بەرجەستەی ڕاستەقینەی خەیاڵی تۆیە. بەم وەسفە سەیر نییە کە لۆسێرن یەکێکە لە شوێنە گەشتیارییە سەرەکییەکانی جیهان.

ئەم شارە ڕەسەنە سویسرییە بەناوبانگە بە کۆنسێرتەکانی لە جیهاندا، سۆڵۆیستەکان و ڕێبەران و ئۆرکێستراکان ڕادەکێشێت بۆ ئەوەی گەشت بکەن بۆ لۆسێرن بۆ بەشداریکردن لە فێستیڤاڵی نێودەوڵەتی مۆسیقا. سەنتەری ڕۆشنبیری و کۆنفرانسی لۆسێرن یەکێکە لە گرنگترین هۆڵەکانی کۆنسێرت لە جیهاندا.

یەکێک لە دیمەنە بەناوبانگەکانی شاری لۆسێرن پردی چاپڵە کە لە سەدەی 14 دروستکراوە. مۆنۆمێنتی بەناوبانگی شێری لۆسێرن لە پارکێکی بچووکدایە، شێری لۆسێرن پەیکەرێکی سەرنجڕاکێش و نائارامکەری شێرێکی مردووە؛ ئەم پەیکەرە یادی مەرگی قارەمانانەی سەربازانی سویسرایە لە کاتی هێرشکردنە سەر تویلێریەکان لە سەردەمی شۆڕشی فەرەنسادا. ئارەزومەندانی مێژوو زۆر دڵخۆش دەبن بە بینینی مۆزەخانەی گواستنەوەی سویسرا کە پێشانگای بەرفراوانی هەموو جۆرەکانی گواستنەوەی تێدایە، لەوانە فڕۆکە و کەشتی ئاسمانی و لوکۆمۆتیڤی شەمەندەفەر. سەردانی ڕوانگە لەبیر مەکەن.

5. دەریاچەی جنێڤ (Lake Geneva)

گەورەترین دەریاچەی ئەلب، دەریاچەی جنێڤ، دەکەوێتە سنووری سویسرا و فەرەنسا و بە درێژایی کەناراوەکانی هەندێک لە شارە بەناوبانگەکانی سویسرا تێدەپەڕێت. شاری جنێڤ کە بە فەڕەنسی ناوی جنێڤ و بە ئەڵمانی ناوی جێنف ناودەبرێت، دەکەوێتە یەکگرتنی ڕووباری ڕۆن لەگەڵ دەریاچەی جنێڤ لە نێوان لوتکەی جوانی بەفراویدا. نافورەی جێت دی ئۆ لەسەر دەریاچەی جنێڤ تا بەرزی 150 مەتر ئاو دەڕشێنێتە هەوا. لە نێو شوێنە سەرنجڕاکێشە کولتوورییەکانی جنێڤدا دەتوانین ئاماژە بە هۆڵی ئۆپێرا و شانۆی گەورە بکەین کە هەردووکیان نمایشی نێودەوڵەتی نمایش دەکەن.

لۆزان که نزیکەی 62 کیلۆمەتر لە جنێڤەوە دوورە، شانازی بە دیمەنە سەرنجڕاکێشەکانی دەوروبەری و دەریاچەکەوە دەکات و بەرزاییەکانی ئەلب لە دۆرست جوانی دیمەنەکان زیاد دەکەن. لەبیرت نەچێت بە شارۆچکە کۆنەکەی سەدەی ناوەڕاستدا بگەڕێیت کە کافێ و بوتیکە دڵڕفێنەکانی تێدایە، سەردانی کاتدراڵی گۆتیک بکەن. مۆنترۆ، لە دامێنی بەرزاییەکانی ئەلب، لە کەنارەکانی دەریاچەی جنێڤ، هەموو ساڵێک لە مانگەکانی حوزەیران/تەمموزدا میوانداری فێستیڤاڵی جازی مۆنترۆی بەناوبانگی جیهانی دەکات.

6. شاتۆ دی چیلۆن، مۆنتریۆ (Chateau de Chillon, Montreux)

قەڵای چیۆن یان شاتۆ دی چیۆن دەکەوێتە کەنارەکانی دەریاچەی جنێڤ لە نزیک مۆنترۆ. ئەم قەڵایە بۆ چەندین سەدە ئیلهامبەخش بووە بۆ هونەرمەندان و نووسەران. لۆرد بایرۆن و ژان جاک ڕۆسۆ و ڤیکتۆر هوگۆ لەو ڕۆشنبیرانەن کە لەسەر ئەم گەنجینەی تەلارسازییە نووسیویانە. شاتۆ دی چیۆن کە لە سەدەی دوازدەهەمەوە قەڵای کونت و دوکەکانی ساڤۆی بووە، لە 25 بینا پێکهاتووە کە لە دەوری سێ گۆڕەپان کۆبوونەتەوە.

لەنێو بەشە دیارەکانی ئەم کۆمپلێکسەدا هۆڵی گەورە هەیە کە دیمەنی سەرنجڕاکێشی دەریاچەی جنێڤیان هەیە، ژوورە ژێرزەمینییەکانی گۆتیک، کڵێسایەکی بچووک کە بە تابلۆی سەدەی 14 ڕازاوەتەوە و ژووری سەرەکی (کامێرا دۆمینی)؛ ئەم ژوورە کە ژووری نووستنی دوکی ساڤۆی بووە، بە فرێسکۆی سەدەی ناوەڕاست ڕازاوەتەوە.

7- سانت مۆریتز (St. Moritz)

سانت مۆریتزی بریقەدار و گەشاوە باشترین هاوینەهەواری سویسرایە بۆ ئەزموونکردنی ژیانێکی شەوانە ناوازە. دەتوانیت لە سانت مۆریتز چەندین کاری سەرنجڕاکێش ئەنجام بدەیت؛ دوکانی جۆراوجۆر و دەیان چالاکیی ناوازە وایکردووە سانت مۆریتز ببێتە شوێنێکی نایابی ئاپرێس سکی. سانت مۆریتز یەکێکە لە باشترین شوێنەکانی سویسرا بۆ گەشتەکانی زستانە.

هەروەها دوو یاریی ئۆڵۆمپیادی زستانە لە شاری سانت مۆریتز بەڕێوەدەچێت. گەشتی زستانەت بۆ سانت مۆریتز لەبیرنەکراو دەبێت لەگەڵ خلیسکێنە و پیاسەکردن لەناو بەفردا لە نێوان شاخەکاندا. کانییە کانزاییەکانی سانت مۆریتز یارمەتیدەر بوون لە بەرزکردنەوەی پیشەسازی گەشتیاری لە ساڵانی 1800دا. ئەمڕۆ ئەم کانیانە یەکێکە لە شوێنە بەناوبانگەکانی خلیسکێنەی سەر بەفر لە جیهاندا، کە بەهۆی شاخەکانی بەفراوییەوە بەناوبانگە لە جیهاندا.

هۆتێل گراند کەمپینسکی و حەمامەکانی بە یەکێک لە باشترین شوێنەکانی مانەوە لە سانت مۆریتز دادەنرێت؛ ئەم هۆتێلە ڕاست لە کەناری دەریاچەی سانت مۆریتز دایە. هەرچییەکت بوێت، لە سەنتەری سپا و تەندروستییەوە تا گازینۆ و هەموو جۆرە چێشتخانەیەک، دەتوانیت لەم هۆتێلە لوکسە پێنج ئەستێرەیەدا بیدۆزیتەوە.

8. بێرن (Bern)

بێرن پایتەختی سویسرا کە دەکەوێتە نیمچە دورگەی ڕۆد ئار، سۆز و خۆشەویستی شارە کۆنەکان پیشان دەدات. شاری کۆنی سەدەی ناوەڕاستی بێرن یەکێکە لە شوێنە بەناوبانگەکانی میراتی جیهانی یونسکۆ. جا تۆ بە شەقامە قیرتاو کراوەکاندا سەرگەردان بیت یان سەردانی بەرزترین کاتدراڵی وڵاتەکە بکەیت، لە بێرن شتگەلێکی زۆر هەیە کە دەتوانیت بیبینیت و بیکەیت.

لەبیرت نەچێت سەردانی تاوەری کاتژمێر (Zytglogge) بکەیت؛ زیتگلۆگ تاوەرێکی کاتژمێری سەدەی ناوەڕاستە کە بوکەڵەی ئەنیمەیشنی ناوازەی تێدایە کە پێی دەوترێت ڕۆزنگارتن. تاوەری کاتژمێرەکە دیمەنی جوانی ناوەندی شارە کۆنەکەی نیشان دەدات. زۆرێک لە شوێنە گەشتیارییەکانی شاری بێرن چاوەڕێی گەشتیارانی بە تام و چێژن. خۆشەویستانی هونەر بە بینینی گەلەری و بازاڕە سەرنجڕاکێشەکان دڵخۆش دەبن. لەم بازاڕانەوە دەتوانن بینای ناوازەی پەرلەمان ببینن کە بە شێوازی ڕێنێسانس دروستکراوە، یان پارکەکەی ورچ کە بۆ خۆشی خێزانەکان زۆر باشە.

9- دەریاچەی لوگانۆ و تیچینۆ (Lake Lugano and Ticino)

دەریاچەی لوگانۆ دەکەوێتە سنووری سویسرا و ئیتاڵیا لە شاری تیچینۆ کە تاکە کانتۆنی فەرمی سویسرایە کە بە زمانی ئیتاڵی قسە دەکات. ئەم دەریاچەیە کەشێکی دەریای ناوەڕاستی وەسوەسەئامێزی هەیە. هەرچەندە لە دوورەوە لوتکەی بەفراوی دەبینرێت، بەڵام لە کەشوهەوای نەرمی تیچینۆدا دار لیمۆ، هەنجیر، خورما و هەنار گەشە دەکەن. لە شارۆچکەکانی دەوروبەری دەریاچەی لوگانۆ و دەریاچەی ماجیۆر لە ڕۆژئاوا، تەلارسازی و گۆڕەپانەکان و خولیای خواردنی بە تام هەستێکی بێ هەڵە ئیتاڵییان هەیە.

ئەو ئاوانەی لە سنوورەکانی ئیتالیا لە باشوور و ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاواوە دەڕژێنە ناو دەریاچەکانەوە، بەشدارن لە سەوزایی ئەم ناوچەیە. گەشتیاران دەتوانن بە بەشداریکردن لە گەشتەکانی دەریاچەدا لە یەکێک لە بەلەمە هەڵمییە سپییەکان (بە بەکارهێنانی هێزی هەڵم) یان بە کرێدانی بەلەمێک، ناوچەکە بگەڕێن. لە لوتکەی چیای سان سالڤاتۆرەوە دەتوانیت دیمەنێکی ناوازەی دەریاچەکە و لوتکەکانی بەفراوی و گوندەکانی دەوروبەری ببینیت.

لوگانۆ ناوەندی دارایی و گەورەترین و گرنگترین شاری تیچینۆیە، کە هاوینەهەواری هاوینە بەناوبانگە. لۆکارنۆ کە بە خۆرەوە تەڕ بووە و دەکەوێتە کەنارەکانی دەریاچەی ماجیۆر لە باکووری ڕۆژئاوای شاری لوگانۆ. ژیانی کەنار دەریاکانی سویسرا لە لۆکارنۆ هەستێکی نیمچە گەرم وەردەگرێت، ڕۆژانی گەرم و باخچەی گەشاوە و ئیستێتەکانی چاندنی دارخورما. ئەو سێ قەڵا ناوازەیە کە دەکەوێتە شاری بێلینزۆنای پایتەختی کانتۆن، لەنێو شوێنەوارە جیهانییەکانی یونسکۆدان.

10. زیوریخ (Zurich)

زیوریخ گەورەترین شاری سویسرایە، ناوەندێکی گرنگی گواستنەوەیە و یەکێکە لە خاڵە سەرەکییەکانی دەستپێکی گەشتیاران. زیوریخ دەکەوێتە کۆتایی باکووری ڕۆژئاوای دەریاچەی زیوریخ لە هەردوو دیوی ڕووباری لیمات. هەروەها ئەم پایتەختە ئاوەدانەی کەنار دەریایە شانازی بە کۆمەڵێک گەنجینەی کولتووری دەوڵەمەندەوە دەکات. شەقامە بەردینەکانی شارۆچکە کۆنەکە کە دوکان و کافێ و گەلەرییە سەیر و سەمەرەکانیان تێدایە، خاڵی دەستپێکی زۆر باشە بۆ گەشتێکی پیاسە. باهنۆفستراس کە درێژییەکەی چەند کیلۆمەترێکە، یەکێکە لە ناوەندە بازرگانییە لوکسەکانی ئەوروپا، فرۆشگا دیزاینەرەکانی بەناوبانگی جیهانی بەرهەمەکانی وەک کاتژمێر و زێڕینگەریی و کەلوپەلی مۆدە پێشکەش دەکەن.

دوور لە بوتیکە گرانبەهاکان، زیاتر لە 50 مۆزەخانە و 10 گەلەری هونەری و دەیان شوێنی دیکەی سەرنجڕاکێش دەبینیت. یەکێک لە باشترین شوێنەکان بۆ سەردانکردن لە شاری زیوریخی سویسرا مۆزەخانەی هونەرە جوانەکانی کونستاوسە. کۆمەڵەیەکی سەرسوڕهێنەری بەرهەمی هونەری لە سەدەکانی ناوەڕاستەوە تا سەردەمی مۆدێرن لەم مۆزەخانەیەدا هەڵگیراوە. مۆزەخانەی ڕێتبێرگ یەکێکی دیکەیە لە شوێنە گرینگەکانی زیوریخ کە گرنگی بە هونەری غەیرە ئەوروپی دەدات، بەرهەمەکانی هونەرمەندان چینی و هیندی و ئەفریقی نمایش دەکات.

بە پێیەکی کورت لە وێستگەی سەرەکی زیوریخەوە مۆزەخانەی نیشتمانی سویسرا هەیە کە چیرۆکی مێژووی کولتووری سویسرا لە کۆشکێکی شێوازی گۆتیکدا دەگێڕێتەوە. خێزانەکان باخچەی ئاژەڵانی زیوریخیان خۆشدەوێت بە پارکە فیلەکان و نمایشی پەنگوینەکان و کۆشکی ماداگاسکار. لە زیوریخەوە بە شەمەندەفەری شاخاوی ئوتێلیبێرگ بڕۆ بۆ ئەوەی چێژ لە دیمەنە سەرنجڕاکێشەکانی شاری زیوریخ و دەوروبەری وەربگریت لە ڕێگاکەدا.

11. شلەمەنیەکانی ڕاین (The Rhine Falls)

شلەمەنی ڕاین لە نزیک شافهاوزن گەورەترین شلەمەنی ئەوروپایە. بە گەشتێکی بەلەم دەتوانیت خۆت ببەیتە ئەم شوێنە سەرنجڕاکێشە؛ جگە لەوەش لە ڕێگادا چێژ لە بینینی کۆگا جوانەکان و قەڵای مەزن لە لای ڕووبارەکە و بەردی زەبەلاح کە دەکەوێتە ناوەڕاستی ڕووبارەکە و سەرووی شلەمەنیەکەوە وەردەگریت.

سەکۆ هەیە بۆ سەیرکردنی دیمەنەکان لەسەر لوتکەی شلەمەنیەکە؛ لەسەر ئەم سەکۆیانە وەستاویت، هەست دەکەیت ڕاستەوخۆ لە سەرووی شلەمەنیەکەوە دەسوڕێیتەوە. گۆڕەپانی یاری منداڵان و ناوچەیەکی مۆزەخانەی مێژوویی و ڕێڕەوێکی سەرگەرمی ئەم ناوەندە گەشتیارییە دەکاتە شوێنێکی نایاب بۆ کۆتاییهێنان بە گەشتەکەت بۆ سویسرا.

12. هێڵی شەمەندەفەری ئەلبولا/بێرنینا (The Albula/Bernina Railway Line)

یەکێکە لەو چەند هێڵە شەمەندەفەرانەی لە جیهاندا وەک میراتی جیهانی یونسکۆ تۆمارکراوە، هێڵی ئەلبولا/بێرنینا لەسەر هێڵی ئاسنی ڕیتیان گەشتێکی نایاب پێشکەش دەکات کە نابێت لەدەستت بدرێت. ڕێگاکە بەسەر دیمەنەکانی ئەلبولا و بێرنینادا درێژدەبێتەوە و 122 کم دەگرێتەوە، نزیکەی 200 پرد و شاخەکانی گراوبوندێن و ژمارەیەک تونێل بە درێژایی ڕێگاکەدا دەپێچێتەوە.

سواربوون بەم شەمەندەفەرە بە واتای کورسی پانۆراما دێت کە دەڕوانێتە دیمەنە نەگۆڕەکانی شاخەکان، لەنێویاندا لوتکەی بێرنینا کە بەرزترین شاخی بەرزاییەکانی ئەلبەکانی ڕۆژهەڵاتە و کەمێک زیاتر لە 4000 مەتر بەرزە. شەمەندەفەرەکە بە درێژایی ساڵ کاردەکات و دیمەنەکانی لە هاویندا وەک چۆن لە زستاندا ئەفسوناوین.

13- قەڵای ئۆبەرهۆفێن (Oberhofen Castle)

قەڵای ئابەرهۆفێن، قەڵایەکی سەدەی 13یە و دەکەوێتە کەناری ڕووباری تون و بە 2.5 هێکتار زەوی پارک دەورە دراوە، یەکێکە لە دیمەنە سەرسوڕهێنەرەکانی سویسرا. بەهۆی ئەو گۆڕانکارییە زۆرانەی لە خاوەنەکانیدا بەدرێژایی مێژوو و زیادکردنی ژووری نوێ لەلایەن خاوەن نوێیەکانەوە، ئەم قەڵایە کۆمەڵەیەکی جوان و سەرسوڕهێنەرە لە ستایلە جیاوازەکان.

تەلارسازی قەڵاکە بیناکانی بارۆکی بێرنزی و ڕووبەری ڕۆمانسی و بەشە ئیحراجییەکان لەخۆدەگرێت کە لە شێوازی پرۆسەوە ئیلهامیان وەرگرتووە، لەنێویاندا کتێبخانە و ژوورێکی تایبەتی جگەرەکێشان. جگە لەوەش لە قەڵاکەدا مۆزەخانەیەکی زیندووی تێدایە کە سەردەم و ژیانی کۆمەڵگا فیۆداڵیەکان نیشان دەدات و سەردانکەران دەباتەوە بۆ سەردەمە جیاوازەکان لە سەدەی 16 تا 19. ئەم بەشەی قەڵا و دەوروبەری بە ماڵی خۆی دەزانێت.

14. سویسرا گراند کانیۆن (Swiss Grand Canyon)

ڕوینۆلتا (بە “کانیۆنی گەورەی سویسری”ش ناسراوە) کانیۆنێکی قووڵە کە بە چۆڵەوانی فراوان و بەردەکانی دارستانی دەورە دراوە. ئەم سەهۆڵبەندانە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی سویسرا و زیاتر لە 10 هەزار ساڵ لەمەوبەر دروست بووە – کاتێک سەهۆڵبەندی ڕاین لە سەردەمی سەهۆڵبەندان پاشەکشەی کرد، زنجیرەیەک ڕووداوی لێکەوتەوە کە بووە هۆی خلیسکانی بەردی گەورە لە دۆڵی ڕاین. لەگەڵ تێپەڕبوونی ڕووباری ڕاین بە دیوارە بەردییەکان، گەرووەکە پڕ بوو لە ئاو.

ئەمڕۆ گراند کانیۆنی سویسرا نەک هەر یەکێکە لە جوانترین ناوچەکانی سویسرا، بەڵکو شوێنێکی خوازراوە بۆ گەشتیاران و چاودێرانی باڵندە و خۆشەویستانی سروشت. دەتوانیت لێرە لە نێوان مانگەکانی ئایار و تشرینی یەکەمدا بچیتە سەر کانۆ، یان بەلەمێک یان کایاکێک بە کرێ بگرێت بۆ ڕێگایەکی ئارامتر کە دیمەنێکی سەرسوڕهێنەری بەردبارانە بەرزەکانی دەوروبەری هەیە.

15- گرویێرس (Gruyères)

تەنانەت ئەگەر هیچ شتێک لەبارەی ئەم شارۆچکە بچووکە سەدەی ناوەڕاستەوە نەزانیبێت، ڕەنگە گوێت لە پەنیری زەردی ڕەق بووبێت کە گرویێری لە سەرانسەری جیهاندا بەناوبانگ کرد. ئەمڕۆ ئەم پەنیرە یەکێکە لە سەرنجڕاکێشترین شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی شارەکە. گەشتیاران دەتوانن سەردانی کارگەی پەنیر بکەن، تامی بەرهەمە تایبەتمەندە ناوخۆییەکان بکەن و شەپۆل بۆ ئەو مانگایانە ببەن کە لە گردە سەوزە گەشاوەکانی دەوروبەری شوێنی نیشتەجێبوونیان نیشتەجێن. ئەگەر پەنیر بەس نەبوو، پێویستە بزانیت کە کارگەی شوکولاتەی مایسۆن کایلەریش لەم شارەدایە.

هەرچەندە گرویێرس زۆر بچووکە و ڕووبەرەکەی 28.4 کیلۆمەتر چوارگۆشەیە و تەنها 2000 دانیشتووی هەمیشەیی هەیە، بەڵام چالاکییە وەرزشییە زۆرەکانی و شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی قەرەبووی قەبارە بچووکەکەی دەکەنەوە. لە نێو شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی گرویێرسدا دەتوانین باسی قەڵای سەدەی 13ی گرویێرس بکەین کە دوو مۆزەخانەی بچووکی ناوچەیی و هونەرییە و قەڵای سانت جێرمان. نیگارکێش و پەیکەرتاشی سوریالیستی سویسری بە ناوی هـ. ڕ. جیگەر ئەم قەڵایەی کڕیوە و ئەمڕۆ مۆزەخانەیەکی تایبەتە بە کارەکانی.

هەروەها مۆزەخانەی تبت کە دەکەوێتە کڵێسای کۆنەکەی شارەکە شایەنی سەردانکردنە. دیمەنە سەرنجڕاکێشەکانی دەوروبەری گرویێرس، لەوانە گەرووس دی لا جۆگن کە شوێنی کۆبوونەوەی بەناوبانگی گەشتیاران و چیای مۆڵسۆن کە لە مانگە گەرمەکاندا پڕە لە گەشتیاران و لە زستاندا ڕێڕەوی سەرقاڵی سکی و پێڵاوی بەفر.