هەر کەسێک دەتوانێت نووسەر بێت، بەڵام نووسینی داهێنەرانە؟! هەموو کەسێک ناتوانێت بە شێوەیەکی داهێنەرانە بنووسێت. جا تۆ کورتە چیرۆک، بلۆگ، ناوەڕۆک، یان وتار بنووسیت، ڕەنگە نووسەرێکی نابغە لەناو تۆدا هەبێت کە چاوەڕێی دۆزینەوەی بکات. لەم بابەتەدا نهێنییەکانی نووسینی داهێنەرانەتان بۆ ئاشکرا دەکەم. بە جێبەجێکردنی ئەم تەکنیکانە و بەکارهێنانی داهێنان و کەمێک مەشقکردن، ئێستا دەتوانیت دەقێک بنووسیت کە هەمووان چێژ لە خوێندنەوەیان وەربگرن و بەخۆیان بڵێن “ئەی! چۆن دەتوانێ ئەوەندە سەرنجڕاکێش بنووسێت؟! ئامادەیت بۆ مەشقکردن بە نووسینی داهێنەرانە؟
بۆچی نووسینی داهێنەرانە؟
جا تۆ نووسەرێکی پیشەیی بیت یان تازەپێگەیشتووی، نووسینی چیرۆکی خەیاڵی یان ناخەیاڵی، بەهێزکردنی تواناکانی نووسینی داهێنەرانەت کلیلی سەرکەوتنەکانتە. ئایا تۆ لەگەڵ ئەوەدایت کە نووسەران دەنووسن بۆ ئەوەی بیرکردنەوە و بیرۆکە و بیروباوەڕەکانیان لەگەڵ کەسانی دیکەدا هاوبەش بکەن. ئەگەر وەڵامەکەت بەڵێ بێت، پێت دەڵێم کە بەکارهێنانی تەکنیکە داهێنەرەکان بۆ نووسینەکەت ئەگەری ئەوە زیاتر دەبێت کە ئامادەبووانێکی گەورەتر بیخوێننەوە و کۆمێنتی لەسەر بکەن. لە ڕاستیدا بە نووسین، بیرکردنەوەکانت دەخەیتە بەر ڕەخنە. بەم شێوەیە هەوڵ دەدەیت هەموو هەوڵێک بدەیت بۆ ئەوەی ئامادەبووان زیاتر چێژ لە خوێندنەوەی نووسینەکەت وەربگرن.
زۆربەمان کە ئارەزووی نووسینمان هەیە، نووسەرێکی ناوەوەمان هەیە. نووسین بەبێ گوێدانە شێوازەکەی، یارمەتیدەرمانە بۆ هاوبەشکردنی بیرۆکەی نوێ. هاوبەشکردنی بیرۆکەکان لەگەڵ بینەرێکدا، ئەوان دەکاتە بەشێک لە جیهانی دەروونیمان. تا داهێنانمان لە نووسینەکەماندا زیاتر بێت، بینەرمان زیاتر دەبێت. بینەری زیاتر بە واتای بۆچوونی هەمەچەشنتر دێت، ئەمەش یارمەتیدەرمانە بۆ ئەوەی کارەکانمان باشتر بکەین.
هەشت ئامۆژگاری بۆ نووسینی داهێنەرانە:
پێم وایە تۆ قەناعەتت هەیە، وەک نووسەرێک، ئەرکی تۆیە بە شێوەیەکی داهێنەرانە بنووسیت! کەواتە دەبێت فێری و پراکتیزەکردنی شێوازەکانی بیت. نووسینی داهێنەرانە کات و مەشق و کۆڵنەدانێکی زۆری دەوێت. هیچ فۆرمولەیەکی ورد بۆ نووسینی داهێنەرانە نییە، بەڵام ئەم ئامۆژگاریانە یارمەتیت دەدەن بۆ دەستپێکردن:
1. بۆ نووسینی داهێنەرانە، بخوێنەوە و بخوێنەرەوە و هەندێکی تر بخوێنەرەوە:
نووسەرانی بەناوبانگ نموونەی نایابی کاری داهێنەرانەیان نووسیوە کە خوێندنەوەیەکی جەوهەرییە بۆ هەر نووسەرێک. بەرهەمی نووسەرە گەورەکان لە ژانرە جیاوازەکاندا بخوێنەرەوە بۆ ئەوەی ئاشنا بیت بە شێوازی نووسینیان. زۆر بەرهەم هەیە کە دەتوانیت لێی بخوێنیتەوە؛ بەرهەمەکانی نووسەرانی وەک سکۆت فیتزجێراڵد، ج.دی.سالینگەر، ڤێرجینیا وۆڵف، گابرێل گارسیا مارکێز، ئێرنست هێمینگوای، ڤلادیمێر نابۆکۆڤ، جەیمس جۆیس، جۆرج ئۆروێڵ، و…
2. بۆ نووسینی داهێنەرانە، بیرۆکەکانت بە کەم مەزانە:
ئەو بیرۆکە هەڕەمەکیانەی کە دێنە مێشکت پشتگوێ مەخە. دەفتەرێک هەڵبگرە یان هەموو بیرۆکەکانت لە ئەپی تێبینییەکان لە مۆبایلەکەتدا بنووسە. تەنانەت دەتوانیت دەنگی خۆت تۆمار بکەیت و ئەو بیرۆکەیە لە کاتی گونجاودا بنووسیت. جارجارە سەردانی ئەم بیرۆکانە بکەرەوە و هەوڵبدە لەسەریان بنووسیت. پێشنیار دەکەم ئەم شێوازەش تاقی بکەیتەوە. کاتژمێرێکی پێنج خولەکی دابنێ. کاغەزێکی سپی وەربگرە و هەرچی هاتە مێشکت بینووسە. باوەڕ ناکەیت لەم کاتە سنووردارەدا چ بیرۆکەیەک دێتە مێشکتەوە. کاتێک تایمەرەکە کوژایەوە، پشوویەکی کورت بدە و پاشان پێش ئەوەی یەکێکیان هەڵبژێریت، هەر بیرۆکەیەک بە تاک بخوێنەرەوە. بە دڵنیاییەوە یەکێک لەو بیرۆکانە هەڵدەبژێریت و دەینووسیت.
3. بۆ نووسینی داهێنەرانە، ئامادەبووان بناسە:
بۆ کێ دەنوسیت؟ حەز دەکەیت کێ نووسینەکەت بخوێنێتەوە؟ ئایا دەتوانیت بە شێوەیەک بنووسیت کە ئامادەبووان تێبگەن مەبەستت چییە؟ ئامادەبووان بناسە. دەگمەنە پارچە نووسینێک بدۆزیتەوە کە سەرنجی هەمووان ڕابکێشێت. بۆیە ناسینی ئامادەبووان یارمەتیت دەدات بۆ هەڵبژاردنی تۆن و شێوازی نووسین کە سەرنجی ئامادەبووانی ئامانجەکەت ڕابکێشێت. لەبیرت بێت ئێمە دەنووسین بۆ ئەوەی بخوێنرێتەوە. بۆیە دەبێت بە شێوەیەک بنووسین کە نەک هەر خۆمان بەڵکو بینەریش چێژ لە خوێندنەوەی وەربگرێت. لەبیرت بێت: ئەگەر دەمانەوێت نووسینە خۆشەویستەکەمان چەندین جار بخوێنرێتەوە، پێویستە بە شێوەیەکی گونجاو و بەپێی پێویستی ئامادەبووانمان بینووسین!
4. بۆ نووسینی داهێنەرانە، نووسین و نووسین و نووسینەوەی دووبارە:
بەردەوام بە لە نووسین تا بە تێپەڕبوونی کات قەڵەمەکەت بەهێزتر بێت. ئەم ستراتیژە بە تایبەتی بۆ نووسەرانی سەرەتایی گرنگە. بە ڕاهێنانی نووسینی داهێنەرانە و نووسین و مەشقی بەردەوام، دەتوانیت تواناکانی نووسینت بەرەوپێش ببەیت. بە ئازادی بنووسە. هەموو ئەو تەکنیکانە بەکاربهێنە کە بیریان لێدەکەیتەوە. هیچ سنوورێک بۆ خەیاڵت دانەنێ. متمانەی پێ بکە و با کاری خۆی بکات. دواتر دەرفەتت بۆ دەڕەخسێت کە کارەکانت باشتر بکەیت، بەڵام ڕەنگە ئەو بیرۆکە ڕەسەن و پاکانە ئیتر لە مێشکتدا پریشک نەکەن!
5. بۆ نووسینی داهێنەرانە، بە سادەیی بنووسە:
هەوڵ مەدە کەسێک بیت کە تۆ نیت. کەس چاوەڕێی ئەوە ناکات لە یەکەم هەوڵدا نووسینێکی تەواو باش بنووسیت! تەنانەت بەتواناترین نووسەرانیش بە دۆزینەوەی بیرۆکەیەک و نووسینی هێڵکارییەک و نووسینی پەرەگرافی یەکەم دەست پێدەکەن. قورسترین شت ئەوەیە کە دەست پێ بکەیت. واز لە تەواوکاری بهێنە و پراگماتیک بە. کاتێک ڕەشنووسەکە ئامادە بوو، تەواوکاری یارمەتیت دەدات بۆ باشترکردنی.
6. بۆ نووسینی داهێنەرانە، وێنەیەک پیشانی بینەرەکەت بدە:
- کابرا چاوی لێکردم و منیش ترسام.
- کابرا هێندە بە دوژمنایەتییەوە سەیری کردم کە لە هەر ساتێکدا خەنجەر لە چاوەکانی دەربچێت و خۆی بخزێنێتە ناو دڵمەوە.
- کابرا هێندە بە دوژمنایەتییەوە تەماشای کردم کە لە شوێنی خۆیدا بەستوو بووم و دەستبەرداری ژیانم بووم، وەک ئەوەی لە هەر ساتێکدا خەنجەر لە چاوەکانی دەربچێت و خۆی بخزێنێتە ناو دڵمەوە.
گرنگی بەم سێ ڕستەیە بدە. ڕستەی یەکەم پێت دەڵێت کارەکتەری ناو چیرۆکەکە ترساوە، بەڵام تۆ ترسی تێدا نەچێنرێت. لە ڕستەی دووەمدا هەوڵی وەسفکردنی دۆخی کارەکتەرەکە دەدات بە نیشاندانی ئەوەی کە زۆر ترساوە. ڕستەی سێیەم باس لە دۆخی ترس دەکات، بەڵام وەسفەکان زۆرن. نووسەری سەرکەوتوو کەسێکە کە بتوانێت وێنەیەکی ڕوون بۆ خوێنەر بە ژمارەیەکی گونجاوی وشە بکێشێت. لەبری ئەوەی وەسف بکەیت، وێنەیەک پیشانی ئامادەبووان بدە.
7. بۆ نووسینی داهێنەرانە، بە زیرەکی دووبارە نووسینەوە:
لە کاتی نووسیندا با باڵندەی خەیاڵت بەسەر دونیای خەیاڵدا بفڕێت؛ بەڵام کاتێک نووسینەکەت تەواو بوو، وەک ڕەخنەگرێکی ورد و توندوتۆڵ، دووبارە و سێبارە نووسینەکەت بنووسە و دەستکاری بکە. تەنانەت ڕەنگە پێویستت بە سەرلەنوێ دەستپێکردنەوە بێت! ئەمە نابێت بتترسێنێت و بێهیوات بکات. نووسین وەک چێشت لێنان وایە. لە قۆناغی مۆنتاژدا بەهارات بخەرە ناو خواردنەکەوە بۆ ئەوەی تام و چێژ و سەرنجڕاکێشی بینەرەکەت ڕابکێشێت. لەم قۆناغەدا هەوڵبدە گرنگی بە وشەکانیش بدەیت. بەکارهێنانی وشەی هەمەچەشنتر و کەمکردنەوەی دووبارەبوونەوەی وشەکان.
8. بۆ نووسینی داهێنەرانە، نووسینەکەت بە دەنگی بەرز بخوێنەرەوە:
ئەگەر دەتەوێت دڵنیا بیت لەوەی کە بە دروستی نووسیوتە و ئەو هەستە دەگەیەنێت کە دەتەوێت بۆ خوێنەر، بە دەنگی بەرز بۆ خۆت بیخوێنەرەوە. بەم شێوەیە کەموکوڕیەکانی کارەکانی ئاشکرا دەکات. تەنانەت پێشنیار دەکەم دەنگت تۆمار بکەیت و جارێکی تر گوێی لێبگریتەوە کاتێک دەرفەتت بۆ ڕەخسا. لەوانەیە پێویستت بە گۆڕینی هەندێک لە ڕستە و تۆنەکەت بێت.
وشەی کۆتایی:
لەبیرت بێت کە ناتوانیت لە ڕۆژێکدا ببیتە نووسەرێکی داهێنەر؛ دەبێت بەردەوام بنووسیت و بیرۆکە و شێوازەکان تاقی بکەیتەوە. لە ئەزموونکردن مەترسن، هەندێک لە باشترین بەرهەمە ئەدەبییەکان بە ڕێکەوت دروستکراون! تەنانەت ڕەنگە پێویستت بە بەشداریکردن بێت لە وۆرک شۆپەکانی نووسینی داهێنەرانە یان بەرهەمهێنانی ناوەڕۆکی داهێنەرانە.
ڕات چییە لەسەر ئەو چارەسەرانەی باسم کرد؟ تاقیتان کردۆتەوە؟ ئایا هیچ ڕێگایەکی تر دەزانیت بۆ نووسینی داهێنەرانە؟
