سەلاجە ئەو شوێنەیە کە پیتزای پاشماوەی تێدا هەڵدەگریت، ئەو مرەبایەی دایکت دروستی کردووە، ئەو ئایسکرێمەی کەس نازانێت تۆ هەتبێت. ئەمە موعجیزەی ژیانی مۆدێرنە لە ماڵەوە. پێدەچێت ساردکەرەوەی ماڵەوە شوێنێکی ئاشکرا بێت بۆ هەڵگرتنی خۆراک بۆ ئەوەی بۆ ماوەیەکی زیاتر تازەتر بێت، بەڵام هەندێک شت بە سادەیی بۆ پلەی گەرمی ساردتر دروست نەکراون.
مەیخەنە ناو سەلاجە:
یەکێک لە کەرەستە هەرە سەرەکییەکانی ژیان کە یارمەتیدەرە بۆ ئەوەی خۆراک بە تەندروست و تازەیی بمێنێتەوە، ساردکەرەوەیە. هەندێک کەس بیرۆکەی ئەوەیان هەیە کە هەر جۆرە خۆراکێک دەتوانرێت لەناو سەلاجەدا هەڵبگیرێت، بەڵام ئەمە تێڕوانینێکی هەڵەیە. لەڕاستیدا هەندێ خۆراک کاتێک لەناو سەلاجەدا هەڵدەگیرێن تام و ماددە خۆراکیەکانیان لەدەست دەدەن و زووتر تێکدەچن. کەواتە نابێت چ خۆراکێک لەناو سەلاجەدا هەڵبگرین؟
1. مۆز:
پلەی گەرمی گەرم، لە دەوروبەری 15-20 پلەی سەدی (59 بۆ 68 پلەی فەهرەنهایت)، پێویستە بۆ ئەوەی مۆز بە باشی پێبگات، ئەم پرۆسەیەش بە دانانی لەناو سەلاجەدا دەوەستێنرێت. هەروەها ڕەنگە لە کۆتاییدا پێستی مۆز لە ساردکەرەوە ڕەش بێت بەهۆی کاریگەری پلەی گەرمی لەسەر دیواری خانەکانی میوەکە.
2. قاوە:
قاوە بە شێوەیەکی سروشتی بۆنی پێکهاتەکانی دەوروبەری و شێی خۆی هەڵدەمژێت، بۆیە ساردکردنەوە زیان بە تامەکەی دەگەیەنێت و خراپبوونی خێراتر دەکات. پێویستە لەناو دەفرێکی داخراودا هەڵبگیرێت و لە شوێنێکی تاریکدا لە پلەی گەرمی ژووردا هەڵبگیرێت بۆ ئەوەی تازە بێت تا دەکوڵێت.
3. تەماتە:
هەوای سارد و شێدار دەتوانێت کاریگەری لەسەر پێکهاتەی تەماتە هەبێت. هەڵگرتنی تەماتە لە دەرەوەی سەلاجە یارمەتی دەدات بە شەربەتی بمێنێتەوە و تامەکەی بپارێزێت. تەنها دڵنیابە لە شوێنێکی فێنک هەڵیاندەگریت، دوور لە تیشکی ڕاستەوخۆی خۆر.
4. هەنگوین:
ڕاگرتنی هەنگوین لەناو سەلاجەدا تام و دەرکەوتنی هەنگوین ناخۆش دەکات. مەگەر بەڕاستی بتەوێت خۆت بێزار بکەیت، دوور بکەوەرەوە لەم کارە. هیچ سوودێکی ڕاستەقینەی نییە و پلەی گەرمی نزم دەبێتە هۆی بلوری و ڕەقبوونی. بەڵکو لەناو دەفرە ئەسڵیەکەیدا لە شوێنێکی فێنک و تاریکدا هەڵیبگرە.
5. گیای تازە:
ساردکەرەوە تامی ڕیحانە، ڕۆزماری، زەنجەفیل وە تامەکانی تریان لەناو دەبات و هەروەها وشکیان دەکات. بەڵکو لقەکانیان بخەنە ناو پەرداخێکی بچووکەوە. وە لە کەمێک ئاودا لە پلەی گەرمی ژووردا و لەسەر مێزەکە دابنێ دوور لە تیشکی ڕاستەوخۆی خۆر.
6. نان:
ئەگەر بڕیارە لە ماوەی چەند ڕۆژێکدا هەموو نانەکە بخۆیت، مەیخە ناو سەلاجە. پلەی گەرمی سارد پێکهاتەی نانەکە دەگۆڕێت و تامی کۆنی دەکات. یان ئەگەر بتەوێت نانەکە بۆ ماوەی چەند هەفتەیەک بەکاربهێنیت، دەتوانیت بەستووی بکەیت. دانانی نانی بەستوو لەناو تۆستەر یان فڕن وا دەکات تازە بێت.
7. زەیتەکان:
هەڵگرتنی زەیتەکان لەناو سەلاجەدا دەبێتە هۆی هەور و دانەوێڵەیی. هێشتنەوەیان لە پلەی گەرمی ژووردا ڕەنگ و یەکگرتووییەکەیان دەپارێزێت. بەڵام زەیتی زەیتون زوو تێکدەچێت کاتێک بەر پلەی گەرمی بەرز یان تیشکی خۆر دەکەوێت. باشترە لە شوێنێکی فێنک و تاریکی وەک دۆڵابی چێشتخانە دایبنرێت نەک لەسەر مێزی کار.
8. ئەڤۆکادۆ:
ئەڤۆگادۆ کە پێویستە پێبگات، پێویستە بۆ ماوەی چوار بۆ حەوت ڕۆژ دوور لە سەلاجە هەڵبگیرێت. بە سارد کردنیان پرۆسەکە درێژدەکاتەوە و دەبێتە هۆی ئەوەی زووتر تێکبچن، کاتێک پێگەیشتن دەتوانن لەناو ساردکەرەوە دا بمێننەوە تا دەتەوێت بیانخۆیت.
9. بامێ:
وەک ئەڤۆگادۆ بامێی نەپێگەیشتوو دەبێت لە پلەی گەرمی ژووردا هەڵبگیرێت، چونکە سەرما پێگەیشتن خاو دەکاتەوە. دەتوانرێت بخرێنە ناو کیسەیەکی نایلۆن و دوای نەرمبوونەوە لەناو سەلاجەدا هەڵبگیرێن.
10. پیاز:
شێی ساردکەرەوە دەبێتە هۆی نەرمبوون و قاڵبی پیاز. زۆربەی جۆرەکانی پیاز (وەک پیازی زەرد و سپی و شیرین) بە باشترین شێوە لە پلەی گەرمی ژووردا دەمێننەوە، دوور لە تیشکی ڕاستەوخۆی خۆر یان فڕن. پیاز لە شوێنێکی فێنک و تاریک و وشکدا هەڵبگرە. دوور بکەوەرەوە لە کیسی نایلۆن بۆ هەڵگرتنی پیاز، لەبری ئەوە لەناو کیسی قوماش یان سەبەتەی سەوزە هەڵیبگرە. باشتر وایە پیاز بەتەنها هەڵبگیرێت نەک لەگەڵ سەوزەواتەکانی وەک پەتاتە یان میوە. کاتێک بەکارهێنانی پیازێک تەواو بوویت، دەتوانیت هەر پارچەیەکی زیادە لەناو کیسەیەکی نایلۆن یان دەفرێکی هەواگۆڕکێدا لەناو سەلاجەدا هەڵیبگریت.
11. سیر:
سیر وەک پیاز باشترە لە شوێنێکی فێنک و وشکدا هەڵبگیرێت. هەڵگرتنی سیر لەناو سەلاجەدا دەبێتە هۆی ئەوەی ببێتە لاستیک. دەتوانیت گڵۆپی سیر لە شوێنێکی فێنک و تاریک وەک پیاز و پەتاتە هەڵبگریت، بەڵام تەنها دوای توێکڵکردن و وردکردنی سیرەکە بیخە ناو ساردکەرەوە.
12. بیبەری دولمه:
پێستی بیبەر کاتێک لە پلەی گەرمی نزمدا هەڵدەگیرێت، وردییەکەی لەدەست دەدات.
13. خەیار:
هەڵەیەکی باو و ئاساییە، بەڵام هێشتنەوەی خەیار لەناو سەلاجەدا شێداری دەهێڵێتەوە. ئەگەر دەتەوێت بیخەیتە ناو ساردکەرەوە باشتر وایە بە پلاستیک بیانپێچیتەوە بۆ ئەوەی شێی کەمیان هەبێت.
14. پەتاتە:
پەتاتەی کاڵ بڕێکی زۆر نیشاستەی تێدایە. کەش و هەوای سارد دەتوانێت ئەم نیشاستە بگۆڕێت بۆ شەکر. لە ئەنجامدا پەتاتە لە کاتی کوڵاندا شیرینتر و تۆختر دەبێت. باشترین شوێن بۆ هەڵگرتنی پەتاتە لە شوێنێکی فێنک و تاریک و وشکدایە کە هەواگۆڕکێی باشی هەبێت. ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی پەتاتەکە بە تازەیی و پتەویی بمێنێتەوە و ڕێگری دەکات لە سەوزبوونی.
لە شوێنێکی فێنکدا دەتوانرێت پەتاتە بۆ ماوەی چەند مانگێک هەڵبگیرێت. باشتر وایە پەتاتەکە بخەیتە ناو سەبەتەیەک یان کیسەیەکی کاغەزەوە. ئەگەر پەتاتەکەت لە پلەی گەرمی ژووردا هەڵگرت، پێویستە لە ماوەی یەک دوو هەفتەدا بخورێت. دوای کوڵاندنی پەتاتەکە دەتوانرێت بۆ ماوەی 3 ڕۆژ لەناو سەلاجەدا هەڵبگیرێت.
15. تووی دار:
تووەکانت چانسی زیاتریان هەیە بۆ ئەوەی لە پلەی گەرمی ژووردا تازە بمێننەوە. شێی ساردکەرەوە تێکیان دەدات. هەروەها باشترە تەنها کاتێک بیانشۆیت کە بڕیارە بیانخۆیت.
16. سۆسی تیژ:
سرکەی ناو سۆسی گەرمەکە دەیپارێزێت. تەنها درێسی کرێمدار دەبێت لە سەلاجەدا دابنرێت.
17. کەچاپ:
ئەمە جێگەی مشتومڕە، بەڵام ترشی کەچاپ واتە دەتوانیت لە سەلاجە دووری بخەیتەوە و نزیکەی مانگێک بە تازەیی دەمێنێتەوە. ئەگەر زیاتر لە مانگێکی خایاند بۆ بەکارهێنانی، لە ساردکەرەوەدا دایبنێ.
18. سۆسی سۆیا:
بەهۆی تەخمیرەوە دەتوانیت سۆسی سۆیا لە دولابدا بۆ ماوەی ساڵێک بهێڵیتەوە لەبری ئەوەی لەناو سەلاجەدا بێت.
19. کەرە:
هەڵگرتنی کەرە لەناو دەفرێکی داپۆشراودا لەسەر کەوانتەرەکە بۆ ماوەی یەک دوو ڕۆژ بە تەواوی سەلامەتە. بەڵام ناتەوێت بتوێتەوە، بۆیە بیگوازەرەوە بۆ شوێنێکی فێنکتر، لە دەرەوەی تیشکی خۆری ڕاستەوخۆ لە مانگە گەرمەکانی هاویندا. ئەگەر بڕیارە لە چەند ڕۆژی داهاتوودا کەرە بەکارنەهێنیت، باشتر وایە لەناو سەلاجەدا هەڵیبگریت.
20. كـه‌ره‌ی فستق:
کەرەی فستقی پرۆسێس کراو دەتوانێت لەناو سەلاجەدا ڕەق بێتەوە، ئەمەش واتە بڵاوکردنەوەی پڕکردنەوەکە لەسەر تۆستەکەت قورس دەبێت. سێ مانگت کات هەیە بۆ ئەوەی شووشەیەک بەکاربهێنیت دوای ئەوە پێویستە لە سەلاجەدا هەڵیبگریت.
21. ناتەکان:
لە کاتێکدا کە پلەی گەرمی نزمتر ڕەنگە یارمەتیدەر بێت لە پاراستنی زەیتی سروشتی ناتەکان، بەڵام سەرما دەتوانێت تامەکەی تێکبدات. ئەگەر پلانت هەیە لە چەند هەفتەی داهاتوودا بەکاریان بهێنیت، باشتر وایە ناتەکان لەناو دەفرێکی هەواگۆڕکێدا لە چێشتخانەدا هەڵبگریت، کە زۆر گەرم نەبێت. بەڵام ئەگەر پێویستت پێیان بوو بۆ ئەوەی زیاتر لە مانگێک بمێننەوە و تا شەش مانگ بیانخەنە ناو بەفرگرەوە.
22. شیرینی:
بۆ ئەوەی بە باشی بمێننەوە، باشتر وایە شیرینیەکان لەناو کیسەیەکی کاغەزدا پێچراون و لە پلەی گەرمی ژووردا هەڵبگیرێن. ئەگەر شیرینیەکانت لە سەلاجەدا دابنێیت، ئەوا چڕبوونەوەی حەتمی دەتوانێت سازش لەسەر پێکهاتەکانیان بکات و تەڕیان بکات.
23. سێو:
سێو بەلایەنی کەمەوە بۆ ماوەی هەفتەیەک، ئەگەر دوو هەفتە نەبێت، بە باشی لەسەر کەوانتەرەکە دەمێننەوە و پێویستە لەوە زیاتر لە سەلاجەدا بخرێن.
24. پەنیری ناوخۆیی:
پەنیری ناوخۆیی دەتوانێت بۆ چەند مانگێک لە دەرەوەی سەلاجە بمێنێتەوە. لە شوێنێکی فێنک و تاریکدا هەڵیبگرە.
25. شوکولات:
ساردکەرەوە خراپترین شوێنە بۆ سندوقی شوکولاتەکانت. پلەی گەرمی و شێی ساردکەرەوە دەتوانێت کاریگەری لەسەر تام و ڕەنگ و پێکهاتەکەی هەبێت. هەروەها شوکولاتە (بەتایبەت کەرەی کاکاو) بۆنەکانی خواردنەکانی دەوروبەری هەڵدەمژێت، بۆیە باشتر وایە لە شتە بۆندارەکانی تر دووری بخەیتەوە. بەڵکو ئەگەر شوکولاتەکەت شکاندووە، لەناو دەفرێک لە شوێنێکی فێنک و وشکدا هەڵیبگرە.
26. ماسی لە قوتودا:
دەتوانێت لە دەرەوەی سەلاجە بمێنێتەوە تا دەرگاکە دەکەیتەوە.
27. باینجان ڕەش:
ئەم سەوزەیە دەتوانێت تامەکەی لەناو سەلاجەدا لەدەست بدات، بەڵام تەنها چەند ڕۆژێک لەسەر کەوانتەرەکەت دەمێنێتەوە، بۆیە ڕاستەوخۆ دوای کڕینی بیخۆ.
28. میوەی وشککراوە:
دانانی میوەی وشککراوە لەناو سەلاجەدا تەنها شێی نەخوازراو زیاد دەکات. باشترە لە شوێنێکی وشک و تاریکدا لە دەفرێکی داخراودا هەڵیانبگرن.
29. میوەی بەرد:
میوەی بەرد لە بنەڕەتدا ئەو میوانەیە کە لە ناوەڕاستدا چاڵێکیان هەیە و بە ڕووپۆشێکی گۆشتاوی دەورە دراوە. خۆخ، نەکتارین، قەیسی و هتد دەتوانن لەسەر کەوانتەرەکەت بن بە مەرجێک پێنەگەیشتن. کە ئەمە دەگوترێ، کاتێک دەگەنە قۆناغی پێگەیشتن، بە دڵنیاییەوە دەتوانرێت لەناو سەلاجەدا هەڵبگیرێن.
30. کولەکەی زەرد:
شێی ساردکەرەوە دەتوانێت کاریگەری لەسەر کوالێتی ئەم سەوزەیە هەبێت و ببێتە هۆی زوو لەناوچوونی. پێویستە کولەکەی زەرد تەواو، لەسەر ڕەفە یان مێزێک لە پلەی گەرمی ژووردا هەڵبگیرێت. کاتێک بڕدرا، دەتوانرێت بۆ ماوەی چوار ڕۆژ لە سەلاجەدا دابنرێت، یان بە باشترین شێوە بەستوو بێت.
31. بەهارات:
ساردکەرەوە دوژمنی بەهاراتە وشکەکانە چونکە هەر جارێک دەریان دەهێنیت چڕبوونەوەی نەخوازراو دەخاتە ناوەوە. بۆ ئەوەی زۆرترین تەمەنی ڕەفەیان هەبێت، لە شوێنێکی تاریک و وشک و دوور لە گەرمای زۆر هەڵیانبگرە.
32. مرەبا:
ئەگەر مرەباکە بە باشی لەناو پەرداخێکی تەعقیمکراودا مۆرکرابێت، دەتوانرێت بۆ ماوەی دوو ساڵ لە دەرەوەی سەلاجە هەڵبگیرێت. دوای کردنەوەی، پێویستە مرەباکە لەناو ساردکەرەوە هەڵبگیرێت بۆ ئەوەی قاڵب نەبێت. بەڵام ئەگەر دڵنیا نەبوویت، هەمیشە لیبێڵی سەر پەرداخەکانی مرەبا بخوێنەرەوە.
