بکوژی داهێنان:
ئەو بکوژی داهێنانەی کە دەتەوێت لێیان دوور بکەویتەوە، ئەو خوو و کردارە بچووکە نائاگایانەن کە ڕێگرن لە گەیشتن بە تواناکانت. بەڵام داهێنان چییە؟ داهێنان وشەیەکی کلیشەیە! وە ئەگەر ئێمە خەبات بکەین بۆ پێناسەکردنی، پێدەچێت بە شێوەیەکی نائاگا خۆمان لە توانا داهێنەرە تەواوەکانمان ڕابگرین. ئایا ئەمە پەیوەندی بە هونەرەوە هەیە؟ یان پەیوەندی بە کوالیتی بیرۆکەکانمانەوە هەیە؟
ژمارەی ئەو پرسیارانەی کە دێنە مێشکم ئەوەندە سەرسەختن کە لە قۆناغێکی ژیانمدا، نەمدەزانی مەبەستی خەڵک چییە کاتێک دەیانگوت “ئەوە داهێنەرە”! یان “تۆ زۆر داهێنەریت!”
لەم بابەتەدا، ئێمە 12 بکوژی داهێنانتان پێ دەناسێنین کە دەتوانن (و پێویستە) بە هەر نرخێک بێت لێیان دوور بکەونەوە.
داهێنان چییە؟
هەندێک کەس پێیان وایە کە بیر لە داهێنان دەکەنەوە وەک بەهرەیەکی زگماکی، کە لە شوێنێکی نادیارەوە دەردەکەوێت، بەرهەمی بەهرەی سروشتی، یان میزاجێکی باش، یان تەنانەت ڕێکخستنی ئەستێرەکان. وە بۆ ئەوەی پێناسەیەکی باشترتان پێ بدەم کە داهێنان واتای چییە، با لەبری ئەوە بتانخەمە دۆخێکەوە.
سەرەتا بیرکردنەوەیەک یان بیرۆکەیەک لە مێشکتدا دەجوڵێت، هێواش هێواش ئەم بیرۆکەیە دەگۆڕیت بۆ ماددەیەک (پلانێک، تێبینییەکی نووسراو، وێنەیەک، سیناریۆیەک…)، ئەم مادەیە توخمێکی سێیەم دروست دەکات: وەڵامدانەوەیەک لە کەسێکی تردا (هەستێک، کاردانەوەیەک…). ئەم پرۆسەیە بە وردی پێی دەوترێت داهێنان. هیچ کاریگەرییەکی سەرسوڕهێنەر لە دەوروبەریدا پێویست نییە.
ئایا من داهێنەرم؟
وەڵامێکی ڕاست بۆ ئەوە: بەڵێ، تۆ بە سروشتی داهێنەریت. هەموومان داهێنەرین! بەڵام بەو پێیەی پرسیار دەکەیت، با وەڵامت بدەمەوە. تەمبەڵی؟ یان پێت وایە بەدبەختی و کەمی داهێنانت هەیە؟
ئێمە هەموومان داهێنەرین چونکە هەموومان بیرمەندین و توانای دروستکردنی دیدگایەکمان هەیە. بیرکردنەوە فۆرمێکی فراوانکراوی تێگەیشتنە و داهێنان توانای درێژکردنەوەی ئەو تێڕوانینەیە لە دەرەوەی سنوورە ئاساییەکان. ئەگەر نەتوانی دیدگاکەت فراوان بکەیت، ئەوە کەمی داهێنان نییە، ئەوە کەمی زانیارییە لە مێشکتدا.
هەواڵە خۆشەکە ئەوەیە کە کەمی زانیاری دەتوانرێت بە بڕی پێویستی هەوڵدان زاڵ بێت، دەتوانیت فێر بیت، لێکۆڵینەوە بکەیت، پراکتیزە بکەیت و کۆمەڵێک کارامەیی تەواو بەدەست بهێنیت.
چۆن دەبیتە بکوژی داهێنانی خۆت؟
یەکەم بکوژی داهێنان کە پێویست ناکات بڵێین ئەوەیە کە تۆ پێت وایە داهێنان بەهرەیەکی زگماکییە. با ئەو بیرۆکەیە لە ڕێگاکە دەربهێنین پێش ئەوەی بچینە ناو هیچ شتێکی ترەوە.
کەواتە، لەگەڵ ئەوەشدا، لێرەدا 12 بکوژی داهێنان دەخەینەڕوو کە ڕێگریت لێدەکەن ببیتە داهێنەرترین وەشانی خۆت. بەڵام دەتوانیت بە ئاسانی بەسەریاندا زاڵ بیت:
- نەبوونی خۆراک بۆ بیرکردنەوە
- نەوەستان بۆ سەیرکردنی ئەو ڕێگایەی کە لەسەریین یان خەریکە دەست پێدەکەین
- دادوەردان لەسەر بیرۆکەکانمان
- پەلە کردن
- پشت بەستن بە کورتە ڕێگاکان
- تەنها پشت بەستن بە بەهرە
- ڕێگەت بە ئیگۆکەت دا دەستت بەسەردا بگرێت
- ڕەتکردنەوەی شکستهێنان
- تەمبەڵ بوون
- ڕەتکردنەوەی لاساییکردن و دووبارە دروستکردنەوەی وەکو کەسێکی سەرەتایی
- ویستی ئەوەی وەک هەموو کەسێکی تر بیت
- خۆڕاگری لە بەرامبەر گۆڕانکاری
1. بکوژی داهێنان بریتییە لە، نەبوونی خۆراک بۆ بیرکردنەوەت:
ئەگەر مێشکت داتای کەمی هەبێت، بە هیچ شێوەیەک ناتوانێت بیرۆکەی نوێی داهێنەرانە دروست بکات. کاری عەقڵ بریتییە لە پرۆسێسکردن و دروستکردنی پەیوەندییەکان بۆ بەرهەمهێنان و دروستکردن. زاراوەی “خۆراکی بینراو” یان “خۆراک بۆ بیرکردنەوە” ئەوەیە کە دەتوانین پێی بڵێین ئیلهام.
بەپێی شێوازی بیرکردنەوەی دڵخوازی خۆت یان شێوازی بەکارهێنانی زانیاری، دەتوانیت جۆری جیاوازی داتا بدەیت بە مێشکت بۆ بەکارهێنان و کارکردن لەگەڵیدا. بۆ نموونە ئەگەر بیرمەندێکی بینراو بیت، دەتوانیت Pinterest بەکاربهێنیت بۆ دۆزینەوەی وێنە کە بە تایبەتی سەرنجت ڕابکێشن یان ئیلهامبەخش بن بۆ بیرۆکەکانت.
ئەگەر زیاتر ئارەزووی نووسین دەکەیت و هەست دەکەیت پەیوەندیت پێیەوە هەیە، بابەت و کتێبەکان زانیاری نایاب دەدەن و یارمەتیدەر دەبن لە پەرەپێدانی تواناکانی بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە.
2. بکوژی داهێنان بریتییە لە، نەوەستان بۆ سەیرکردنی ئەو ڕێگایەی کە لەسەریین یان خەریکە دەست پێدەکەین:
ئەگەر شتێک ناکەیت کە چێژت لێی وەرگرتووە و ئەوەش وات لێدەکات لە ژیاندا ئەرکت بخاتە سەر کار، ئەوا داهێنان لەبیر بکە. پەیوەست بوون بە خولیاکانمانەوە ئەوەیە کە بیرۆکەی باش لەناو ئێمەدا دەوروژێنێت، ئەوەی لە جیهانی مۆدێرن زۆرترین کەممان هەیە هەستکردنە بە ئامانجێکی گەورەتر بۆ ژیانمان، دەبێت بابەتەکە خۆشبوێت و هەست بە پەیوەندییەکی قووڵ بکەیت لەگەڵیدا بۆ ئەوەی داهێنەر بیت له ئەو دا. پەیوەندی بەوەوە هەیە کە هەوڵەکانت لە کوێ دادەنێیت نەک خودی هەوڵەکان.
3. بکوژی داهێنان بریتییە لە، دادوەردان لەسەر بیرۆکەکانمان:
هەندێک لە بیرۆکەکانم لە مێشکمدا زۆر سەرنجڕاکێش دەردەکەوێت وە هەندێکیان تەنها زبڵ و خاشاکن. بەدرێژایی ساڵان فێربووم کە هیچ بیرۆکەیەک خراپ نییە! وە هەموو بیرۆکەکان شایەنی چانسێکن. هەر بیرۆکەیەک کە نەتوانرێت بکرێتە پرۆژە یان کارێکی هونەری، بیرۆکەیەکە کە ڕێگا بۆ لەدایک بوونی بیرۆکەیەکی تازەتر و داهێنەرانەتر خۆش دەکات. تەنها مەهێڵە لەوێ دابنیشێت و وزەت بەفیڕۆ بدەیت بە بیرکردنەوە لەو.
4. بکوژی داهێنان ئەوەیە کە بەردەوام پەلە بکەیت:
ڕێگایەکی تر بۆ کوشتنی داهێنانەکانت، پەلەکردنە. هەمیشە گوێم لە گەنجانی تەمەن 18 ساڵ دەبێت کە دەڵێن زۆر درەنگ بووە بۆ دەستپێکردن، یان کەسێکی 30 ساڵان تەمەنی زۆرە بۆ ئەوەی داهێنەر بێت. با دڵنیاتان بکەمەوە، داهێنەرترین ساڵەکانتان بەزۆری لە کۆتایی بیستەکان و چلەکانتاندایە. لێرەدایە کە زانیاری و داتای پێویستت هەیە بۆ ئەوەی مێشکت دەست بکات بە دروستکردنی پەیوەندی دروست.
5. بکوژی داهێنان بریتییە لە پشت بەستن بە کورتە ڕێگاکان:
لەگەڵ هەلومەرجی ئەمڕۆی دونیاکەمان، پێمان وایە دەتوانین ڕێگایەکی کورت بۆ هەموو شتێک بدۆزینەوە. ئەمە خوویەکی زۆر وێرانکەرە. ئێمە پێمان وایە دەتوانین ئەو کاری قورس و هەنگاوانەی کە پێویستن بۆ ئەوەی شتێک بە دروستی ئەنجام بدەین، خۆمان لە پرۆسەی فێربوون بەدوور بگرین و پشت بە فۆرمولەی ئاسان دەبەستین بۆ ئەوەی ئەو هێز و سەرکەوتنەمان پێببەخشێت کە ئامانجمانە.
لە بنەڕەت و ماندووبوون ناتوانرێت دوور بخرێتەوە، هەرچەندە هەوڵبدەیت خۆت ڕاست بسەلمێنیت و پابەند بیت بە کورتە ڕێگاکانتەوە و چەندە بەسوود و مۆدێرن بن، لە کۆتاییدا خۆت دەبینیتەوە کە دەگەڕێیتەوە بۆ ئەو شتەی کە خۆت لێی دوور دەخستەوە وەک تاکە ڕێگە بۆ شارەزابوون لێی. لێهاتوویی یان بوارەکەت.
6. بکوژی داهێنان بریتییە لە تەنها پشت بەستن بە بەهرە:
ئەگەر داهێنان لە هەوڵدان جیا بکەیتەوە، زۆر هەڵەیت. سەبر، دیسیپلین، کۆڵنەدان و متمانە بەخۆبوون، بلۆکی بنیاتنانی عەقڵی داهێنەرن. بەڵام ئەگەر پشت بە بەهرەکانت ببەستیت و هەوڵ و زانین بە شتێکی تێپەڕبوو بزانیت، هیچ پێشکەوتنێک بەدەست ناهێنیت.
7. بکوژی داهێنان ئەوەیە کە ڕێگەت بە ئیگۆکەت دا دەستت بەسەردا بگرێت:
بوون بە هونەرمەندێکی سەرکەوتوو پەیوەستە بەو کارەکتەرەی کە بۆ خۆت دروستی دەکەیت. سەرنج بدەن فێربوون پێویستی بە هەستکردن بە خۆبەزلنزانین هەیە. دەبێت لە کەسانی تر فێر بیت، بۆیە تێبگە کە ئەو کەسانەی لێیان فێر دەبین، نابغەی زلهێز نین، بەڵکو کەسانێکن کە کاتیان بۆ بەدەستهێنانی ئەزموون لە بوارەکەیاندا تەرخان کردووە، ئێمەش دەتوانین نموونە بۆ نەوەکانی داهاتوو دابنێین. مەهێڵە ئیگۆکەت گێلت بکات.
8. بکوژی داهێنان، ڕەتکردنەوەی شکستهێنانه:
شکست لەوەوە سەرچاوە دەگرێت کە هەرگیز بیرۆکەکانت تاقی نەکەیتەوە، یان چاوەڕێی کاتێکی تەواو نەکەیت. ئەمە ئەو جۆرە شکستەیە کە هەرگیز ناتوانیت فێری بیت و بە هیچ شێوەیەک ناتگەیەنێتە هیچ شوێنێک. شکست پێویستە بۆ بەهێزکردنی مۆڕاڵمان و بە ڕوونییەکی ڕەها نیشانمان بدات کە چۆن کارەکان دەبێ ئەنجام بدرێن.
بە زووترین کات لەسەر بیرۆکەکانت کار بکە. ئاشکرایان بکە، شکست بهێنە، فێربە و شارەزایان بکە. و لە کۆتاییدا لەبیرت بێت کە هەموو شکستێک بڕیار نییە کۆتایی کارەکە بێت.
9- بکوژی داهێنان، تەمبەڵ بوونه:
ئەگەر هەستت بە بێزاری و نائارامی کرد، مێشکت دادەخرێت و دەبیتە پاسیڤ. لە ڕێگەی کردارەکانمانەوەیە لە ژیاندا کە بەو کوالیتی دەروون و مێشکەوە دەگەین کە شایەنی ئێمەیە. دەبێت واز لە تەمبەڵی بهێنیت، کات و ماندووبوونت وەبەربهێنیت بۆ فێربوونی زۆرترین کارامەیی و ئەو ڕێگایە پەیڕەو بکەیت کە بارودۆخەکەت بەرەو ئەوێ دەبات. بەڵام دیسانەوە تەنها ئەگەر پەیوەندییان بە بەرژەوەندییەکانتانەوە هەبێت.
10- بکوژێ داهێنان ڕەتکردنەوەی لاساییکردن و دووبارە دروستکردنەوەی وەکو کەسێکی سەرەتاییه:
ئەگەر ئەوە بیرۆکەی تۆیە، لەبیری بکە. ئەگەر کەسێکی تر ئەمەت پێ وت گوێی لێ مەدە. بەبێ زانیاری و بیرۆکەی پێشوەختە ناتوانیت شتەکان بەدەست بهێنیت و تاکە ڕێگە بۆ ئەنجامدانی ئەو کارە بە بەکارهێنانی سەرچاوەکان و کۆپیکردن و دووبارە دروستکردنەوە و تەقلیدکردنی ئەو شتانەیە کە کەسانی دیکە لە ڕابردوودا دروستیان کردووە.
پێویستە هەمیشە لە شارەزایی و هەڵەی کەسانی بوارەکەت فێر بیت پێش ئەوەی دەست بکەیت بە ئەنجامدانی کاری خۆت. دەبێت بزانیت جیهان لە کوێ وەستا تا لەوێشەوە هەڵیبگریت و بیر لەو کێشانە مەکەرەوە کە پێشتر چارەسەر کراون.
11. بکوژێ داهێنان، حەزکردنه بۆ ئه‌وه‌ی وەک هەموو کەسێکی تربیت:
هەوڵدان بۆ ئەوەی لە کەسێکی تر دەرکەویت، بکوژێ داهێنانە کە دەتوانیت لە ئێستاوە خۆت لێی بەدوور بگرێت. جێگەی خۆت بگرە، هەندێک کەس حەز بە تاقیکردنەوە دەکەن، هەندێک حەزیان لە دۆزینەوە و هەندێکیش حەز بە پاراستن دەکەن! کەس هەڵە ناکات یان کەمتر داهێنەر نییە. یاخی به لەو هێزانەی کە تۆیان لە ڕێگاکەت ڕاکێشاوە و خۆت ئاراستەی ئەو شتە بچووکانە بکە کە لێی لێهاتوویت.
12. بکوژێ داهێنان، بەرگری لە گۆڕانه:
هەر جارێک بەرەنگاری گۆڕانکاری دەبینەوە، سنووردارکردنێک لە مێشکماندا دروست دەکەین، پاشان بەو بیانووانەی کە بەردەوام بیریان لێدەکەینەوە، ئەو سنووردارکردنە خۆراک دەدەین، پاشان کێشەیەکی لێ دروست دەکەین. کەواتە، ئێمە ئەوەندە کاتێکی زۆر لەناو ئەو پرسە سۆزدارییانەی کە دروستمان کردووە بەسەر دەبەین کە ناتوانین لە مێشکمان دەربچین و بیر لەوە بکەینەوە کە بزانین چی ڕێگریمان لێدەکات لە داهێنەربوون.
دوا وشە:
داهێنان هەموو خودمان دەگرێتەوە: هەستەکانمان، ئاستی وزەمان، کەسایەتیەکانمان و دەروونمان. ئاستێکی بەرزی زانیاری دەربارەی دیسیپلینێک یان بابەتێک، و کراوەیی و نەرمی بۆ بەکارهێنانی ئەم زانیارییە بە شێوازی نوێ و داهێنەرانە، ئەوەیە کە ڕێچکەی گونجاو بۆ داهێنان دروست دەکات.
